Spis treści:
- Burza - co to jest?
- Czy pioruny uderzają w budynki?
- Jak chronić dom przed burzą? Instalacja odgromowa
- Burza - fakty i mity
Burza - co to jest?
Burza to zjawisko meteorologiczne, podczas którego dochodzi do intensywnych opadów deszczu, a czasem gradu, oraz wyładowań atmosferycznych. Towarzyszą im rozbłyski świetlne – błyskawice oraz niepokojące efekty dźwiękowe – grzmoty. Pioruny to przeskoki ujemnych ładunków elektrostatycznych, z dolnej partii chmur burzowych, w których powstały, na ziemię. Nie sposób określić, gdzie takie wyładowanie uderzy. Pioruny szukają zazwyczaj najkrótszej drogi do ziemi, często więc trafiają w najwyżej sięgające elementy – wieże, maszty, drzewa, wysokie budynki etc.
Czy pioruny uderzają w budynki?
To nie jest reguła. Trudności w przewidzeniu miejsca uderzenia pioruna to dobry powód, by rozważyć zabezpieczenie budynku mieszkalnego przed jego przykrymi skutkami. Doniesienia o tym, że do takich sytuacji dochodzi niezwykle rzadko, dla własnego dobra lepiej włożyć między bajki.
Niektóre obszary, a co za tym idzie, znajdujące się tam domostwa, są bardziej narażone na niekorzystne oddziaływania burz. Ryzyko ocenić można, rozważając kilka czynników, m.in.: częstotliwość występowania burz w danym regionie, siłę wyładowań, rodzaj zabudowy okolicy (wysokość budynków, niskie skupie domów, budynki w otwartym terenie itp.) Przeciętnie burze z wyładowaniami najczęściej występują w południowo-zachodniej części kraju. Zmiany klimatu związane z efektem cieplarnianym powodują jednak, że w Polsce będzie występować więcej gwałtownych i nierzadko groźnych w skutkach zjawisk pogodowych.
Przeczytaj również: Dach odporny na wichury i trąby powietrzne. Jak zabezpieczyć dach?
Jak chronić dom przed burzą? Instalacja odgromowa
Dom przed skutkami burzy zabezpieczy instalacja odgromowa, która minimalizuje ryzyko związane z uderzeniami piorunów. Zgodnie z polskim prawem budowlanym oraz Polską Normą dotyczącą ochrony odgromowej budynków, nie każdy dom jednorodzinny obowiązkowo musi posiadać instalację odgromową.
Co to jest instalacja odgromowa?
W skład typowej instalacji odgromowej wchodzą:
- Zwody – wyróżniamy zwody pionowe, czyli ostro zakończony pręt oraz poziome – sieci metalowych przewodów.
- Przewody odprowadzające, które łączą się z przewodami uziemiającymi.
- Przewody uziemiające, które prowadzą przejęte ładunki do uziomu.
- Uziom – odprowadza ładunki elektryczne do metalowych części ukrytych w gruncie.
- Zaciski probiercze – połączenia śrubowe przewodów odprowadzających i uziemiających, które dzięki temu, że są rozłączane, umożliwiają pomiar oporu elektrycznego uziomu i sprawdzanie poprawności wykonania piorunochronu, a w szczególności ciągłości galwanicznej nadziemnej części instalacji.
Na jakich budynkach instalacja odgromowa jest wymagana?
Ochronę w wymiarze podstawowym należy zapewnić budynkom, których wskaźnik zagrożenia piorunowego przekracza 10^-4 oraz budynkom wolnostojącym, o wysokości powyżej 15 m i powierzchni większej niż 500 mkw., a także obiektom użyteczności publicznej, halom produkcyjnym, budynkom o znaczeniu historycznym, kulturalnym czy materiałowym. Wymóg względem wysokości nie dotyczy obiektów wykonanych z materiałów łatwopalnych, np. drewna. W przypadku budynku, którego nie dotyczą przepisy, założenie instalacji odgromowej jest więc decyzją inwestora.
W świetle przepisów dom jednorodzinny musi posiadać instalację odgromową w sytuacji, gdy wskazuje na to wskaźnik zagrożenia piorunowego.Fot. 123RF/PICSEL
Co daje instalacja odgromowa?
Zadaniem instalacji odgromowej jest ochrona przed uderzeniem pioruna, a jeśli już do niego dojdzie - przejęcie wyładowania atmosferycznego i odprowadzenie ładunku bezpiecznie do ziemi. W praktyce oznacza to, że najwyższy element instalacji – zwody – „zwabiają” i przejmują energię z uderzającego pioruna (dzięki czemu nie uderza on w inne części domu). Prąd przechodzi przewodami aż do uziomu, gdzie jest rozpraszany, a różnica potencjału między ziemią a chmurami burzowymi wyrównuje się.
Przeczytaj również: Potężne nawałnice nad południową Polską. Mężczyzna porażony piorunem
Burza - fakty i mity
Działanie piorunochronów polega w pewnym sensie na przyciąganiu piorunów, nie znaczy to jednak, że jeśli jeden budynek w okolicy ją posiada, pozostałe w sąsiedztwie będą całkowicie chronione.
Czy piorun uderza w samochód?
To zależy – uznaje się, że szczelnie zamknięty samochód, z wyłącznie metalową karoserią, utworzy coś na kształt klatki Faradaya. Piorun uderzający w auto „spłynie” po nadwoziu i zostanie odprowadzony do ziemi. Ważne jest jednak, by będąc w środku pojazdu, nie dotykać żadnej jego metalowej części ani szyb. Huk i rozbłysk świetlny towarzyszący wyładowaniu może jednak ogłuszyć i oślepić na dłuższy czas. Jeśli mamy taką możliwość, schrońmy się przed burzą w innym, bezpiecznym miejscu.
Przeczytaj również: Jak sprawdzić, czy działka zostanie zalana w trakcie intensywnych opadów?
Burza a otwarte okno
Istnieją doniesienia o piorunach – zwykłych oraz kulistych, które wpadają do domów przez otwarte okna. Dotąd nie udało się zweryfikować czy naukowo zbadać tego tajemniczego zjawiska. Niemniej podczas burz warto pozamykać okna i drzwi, chociażby po to, by uchronić mieszkanie przed zalaniem. Pod żadnym pozorem nie obserwujmy burz z balkonu.
Burza a wyłączenie prądu
Podczas burzy najlepiej odłączyć wszystkie urządzenia elektryczne od źródeł zasilania. Nigdy nie wyłączajmy ich jedynie przyciskiem ani nie pozostawiajmy ich w trybie stand-by. Największym zagrożeniem nie jest, jakby się mogło wydawać, uderzenie pioruna w budynek, a wyładowania w jego pobliżu, które mogą oddziaływać na jego system elektryczny, wywołując tzw. przepięcie – nagły, krótkotrwały skok napięcia. Zasadniczo poprawnie przygotowanej sieci, wyposażonej w system ochrony przeciwprzepięciowej nic nie grozi. Ryzyko negatywnych powikłań wzrasta, jeśli stan domowej instalacji elektrycznej pozostawia wiele do życzenia.
Router, smartfon a burza
Wbrew powszechnym przekonaniom ani ruter, ani telefony komórkowe nie przyciągają piorunów. Wprawdzie aktywne nadajniki radiowe (ruter, telefon komórkowy) jonizują powietrze, robią to jednak w znikomej mierze, nie na tyle, aby ściągnąć wyładowanie. Pole elektromagnetyczne wytwarzane przez urządzenia mobilne jest bardzo małe, a zatem rozmawianie lub pisanie SMS-ów w czasie burzy nie stanowi zagrożenia. Co innego telefony stacjonarne podłączone do sieci - korzystanie z nich podczas gwałtownych zjawisk atmosferycznych może być bardzo niebezpieczne.
Przeczytaj również: Zakaz podlewania 2023. Gdzie nie można podlewać ogródków i trawnika, jaka grozi kara za łamanie przepisów?