Spis treści:
- Dzika róża — charakterystyka
- Dzika róża — uprawa
- Owoce dzikiej róży — właściwości
- Dzika róża — zastosowanie
- Kiedy najlepiej zbierać owoce dzikiej róży?
Dzika róża — charakterystyka
Dzika róża (Rosa canina L.) to gatunek krzewu należący do rodziny różowatych. Roślina ta powszechnie występuje na terenie Europy, a także w części Afryki i Azji. Istnieją różne odmiany róży dzikiej, zarówno naturalne, jak i uprawne.
Krzew dzikiej róży przybiera wyprostowany i krzaczasty pokrój. Jego pędy są pokryte zakrzywionymi kolcami, za to liście są dość mocno zróżnicowane. Mogą być gładkie lub owłosione, kolor również przybiera różne odcienie zieleni — od ciemnej, po jasną. Krzewy dzikiej róży dorastają średnio do 2 - 3 m wysokości, chociaż zdarzają się okazy, które osiągają większe rozmiary.
Dzika róża jest cenną rośliną głównie ze względu na kwiaty i owoce. Krzew zakwita późną wiosną (zwykle w maju lub czerwcu), a płatki kwiatów mogą mieć barwę białą, różową lub czerwoną i cieszą się wyjątkowym zapachem. Kwiaty dzikiej róży wchodzą w skład wielu kosmetyków, naparów czy też przetworów.
Gdy kwiaty dzikiej róży przekwitną w ich miejscu stopniowo zaczynają formować się charakterystyczne owoce. Mają one jajowaty kształt i czerwienią się na krzakach od sierpnia do września. Owoce dzikiej róży to prawdziwe bomby witaminowe, zawierające mnóstwo witamin i składników odżywczych. Przetwory i preparaty zawierające owoce dzikiej róży uwielbiane są za wysoką zawartość witamin C, A oraz polifenoli, które mają działanie prozdrowotne i upiększające.
Z dziką różą związanych jest wiele wierzeń ludowych i nietypowych zwyczajów słowiańskich. Nazywano ją babichą, szepszyną, nieszpunką, psią różą, a nawet diabelską różą. Nalewki z jej soku i wywary z kolców oraz kory służyć miały jako napój miłosny, który rzucał urok na pijącego. Kwiaty również odgrywały istotną rolę w miłosnej magii. Uważano je także za środek wpływający na płodność.
Obsadzano nią także cmentarze, ponieważ wierzono, że kolce tej rośliny chronią okoliczne tereny przed duszami zmarłych, które zechciałyby się wydostać z cmentarza. Krzewy dzikiej róży były sadzone również przy domach, ponieważ miały odstraszać przed złymi duchami oraz przyciągać miłość, bogactwo i zdrowie.
Ciekawostką jest również fakt, że krzewy dzikiej róży wraz z tarniną i głogiem tworzyły w dawnych czasach umocnienia fortyfikacji w postaci zasieków.
Płatki dzikiej róży są wykorzystywane w kosmetykach i marmoladach. Fot. 123RF.com
Dzika róża — uprawa
Uprawa dzikiej róży nie jest skomplikowana, ponieważ roślina ma niewielkie wymagania. Krzewy najlepiej rosną i obficie kwitną na stanowiskach słonecznych lub częściowo zacienionych. Są tolerancyjne wobec warunków glebowych, jednak słabiej radzą sobie na glebach o niskim odczynie pH, podmokłych lub ubogich w składniki odżywcze.
Wybierając dziką różę do ogrodu, możemy posadzić ją jako ozdobny soliter lub w formie luźnego żywopłotu. Pamiętajmy, by podczas sadzenia zasilić młodą sadzonkę kompostem, który pobudzi jej wzrost oraz obficie podlać.
Należy pamiętać, że dzika róża nie lubi zbyt dużej wilgoci, ponieważ może to ją narazić na choroby grzybowe. Dlatego podlewanie krzewów wskazane jest głównie w okresach suszy i dotyczy młodych sadzonek. Krzewy nie wymagają też regularnego nawożenia. Wystarczy zasilić je nawozem wieloskładnikowym na wiosnę.
Przycinania dzikiej róży warto wykonywać wiosną. Warto wtedy usunąć chore i uszkodzone pędy. Natomiast radykalnego cięcia dokonujemy jedynie raz na kilka lat w celu odmłodzenia krzewu.
Róża dzika jest mrozoodporna, więc nie wymaga zimowego okrywania.
Owoce dzikiej róży dojrzewają pod koniec lata. Fot. 123RF.com
Owoce dzikiej róży — działanie lecznicze
Owoce dzikiej róży są prawdziwym bogactwem witaminy C. Żaden inny owoc nie posiada jej aż tyle w swoim składzie! Dla przykładu dzika róża zawiera dziesięć razy więcej witaminy C niż czarna porzeczka i cztery razy więcej niż witamina syntetyczna, a do tego jej forma jest łatwo przyswajalna. Wystarczy zjeść kilka owoców dziennie, by pokryć dzienne zapotrzebowanie.
Ponadto dzika róża zawiera witaminy z grupy B oraz A, E i K, a także szereg dobroczynnych substancji aktywnych i składników odżywczych m.in. magnezu, fosforu, potasu i żelaza. Owoce dzikiej róży posiadają również wysoką zawartość karotenoidów, luteiny, oraz związków polifenolowych, które mają działanie przeciwzapalne w organizmie.
Substancje zawarte w owocach dzikiej róży pozytywnie oddziałują na zdrowie, wzmacniają, odżywiają i odtruwają organizm. Są pomocne podczas leczenia niedokrwistości oraz stanów wyczerpania organizmu. Związki czynne zawarte w roślinie mają działanie żołciotwórcze i żółciopędne oraz zwiększają wytwarzanie moczu przez nerki. Są bezcenne dla osób z wycieńczonym organizmem, po ciężkich chorobach, narażonych na stres, dla osób w podeszłym wieku. Dzika róża jest również niezastąpiona w przeciwdziałaniu przeziębieniom, ponieważ wzmacnia organizm w okresie jesienno-zimowym.
Nalewka z dzikiej róży wzmacnia organizm i poprawia odporność. Fot. 123RF.com
Dzika róża — zastosowanie
Dzika róża cieszy się dużą popularnością w przemyśle kosmetycznym. Jej płatki wykorzystywane są do wytwarzania toników, maseczek, hydrolatów czy kremów, a także do marmolady, którą nadziewane są pączki. Natomiast owoce posiadają dużo szersze zastosowanie. Wytwarza się z nich dżemy, konfitury, nalewki i syropy. Owoce dzikiej róży służą również jako surowiec do produkcji wyrobów aptecznych i suplementów.
Przeczytaj również: Nalewka z dzikiej róży – instrukcja krok po kroku
Kiedy najlepiej zbierać owoce dzikiej róży?
Płatki dzikiej róży najlepiej zbierać wtedy, gdy roślina zaczyna kwitnąć, czyli w maju lub w czerwcu. Owoce natomiast zbiera się jesienią, najczęściej we wrześniu lub październiku, gdy są już w pełni wybarwione i intensywnie czerwone.
Osoby przygotowujące nalewki z dzikiej róży sugerują, by zbierać owoce dopiero po przymrozkach, gdy owoce są lekko przemrożone, ponieważ wtedy tracą goryczkę. Jeżeli nie chcemy czekać aż do nadejścia pierwszych mrozów ze zbieraniem tych drogocennych owoców, zawsze można pozbierać je z wcześniej, a następnie wstawić na dwa lub trzy dni do zamrażalki. Wtedy będą idealnie nadawały się na przetwory.
Pamiętajmy jednak, by zawsze zbierać owoce rosnące na krzewach z daleka od drogi.
Owoce dzikiej róży można zbierać aż do zimy. Fot. Unsplash