Spis treści:
- Kalina koralowa – krótka charakterystyka
- Jak wygląda kalina koralowa?
- Kalina koralowa - uprawa
- Pielęgnacja kaliny koralowej
- Kiedy zbierać owoce kaliny?
- Zastosowanie kaliny koralowej w lecznictwie
Kalina koralowa – krótka charakterystyka
Kalina koralowa (Viburnum opulus), w zależności od źródła, jest krzewem zaliczanym do rodziny piżmaczkowatych (Adoxaceae) lub kalinowatych (Viburnaceae). Jej gatunkowa nazwa opulus pochodzi od podobieństwa liści kaliny do liści klonu włoskiego (Acer opalus, syn. A. opulus). Roślina ta naturalnie występuje w Europie oraz środkowo-zachodniej Azji. W Polsce jest rośliną pospolitą. Można ją spotkać praktycznie wszędzie – nad brzegami rzek, w lasach, parkach lub zaroślach. Najwyższym stanowiskiem, które zasiedla, jest Bukowe Berdo w Bieszczadach. Jedynym terenem w naszym kraju, w którym nie rośnie, są z kolei Tatry. Mimo powszechnej obecności, do 2014 roku była objęta częściową ochroną gatunkową. Powodem była między innymi racjonalizacja jej zbioru do celów leczniczych.
Jak wygląda kalina koralowa?
Roślina ta ma postać rozłożystego, nieregularnie i luźno wzniesionego krzewu. Osiąga nawet 4-4,5 m wysokości oraz 2 m szerokości. Kwitnie w maju i czerwcu. Jej efektowne kwiaty o dość nieprzyjemnym zapachu są białe, niewielkie i zebrane w parasolowate wiechy o średnicy około 10 cm. Wewnętrzne kwiaty płodne, które z czasem przekształcają się w owoce, otoczone są wiankiem kwiatów płonnych, wabiących owady (zwłaszcza muchówki, które je zapylają). Razem z kwiatami, końcem kwietnia rozwijają się liście – szerokojajowate, z efektownie ząbkowanymi klapami. Kora kaliny koralowej jest jasnoszara, zwłaszcza zimą.
Do najciekawszych odmian tego krzewu należą:
- kalina koralowa Roseum – zwana jest inaczej śnieżną kulą (fr. boule de neige). Charakteryzuje się zwisającymi i obficie występującymi białymi kwiatami w kształcie piłeczek. Jej liście jesienią stają się atrakcyjnie ciemnopurpurowe.
- kalina koralowa Compactum – krzew o zwartym i gęstym pokroju, dorastający do 1,5 m wysokości. Jego liście początkowo są jasnozielone, a w okresie jesiennym przybierają pomarańczowoczerwony kolor. Doskonale nadaje się do prowadzenia na pniu.
- kalina koralowa Pink Sensation – wyglądem przypomina odmianę Roseum, jednak jej kwiaty mają bardziej różowe wybarwienie.
- kalina koralowa Xantocarpum – ma nieregularny i szeroki pokrój. Jej kwiaty są białe, zebrane w spłaszczone baldachy. Owoce tej odmiany cechują się żółtomiodową barwą.
Przeczytaj również: Kalina – święte i magiczne drzewo Słowian. Sprawdź, co zrobić, by zawsze ładnie kwitła
Kalina posiada zachwycające kwiaty i owoce. Fot. 123RF/PICSEL/Pexels
Gdy nadchodzi jesień...
Kalina koralowa jesienią całkowicie zmienia swój wygląd. Początkowo liście nabierają charakterystycznej, szkarłatnej barwy, a następnie opadają wraz z nadejściem października, pozostawiając nagie gałęzie. W sierpniu zaczynają dojrzewać jej kuliste owoce, które wyglądają, jakby były ze szkła. Najpierw są zielone, z czasem stają się koralowe i żywo czerwone. Pozostają na niej przez co najmniej kilka miesięcy, a nawet całą zimę. Jak to możliwe? Czy nie powinny zjeść ich głodne w tym czasie ptaki? Być może i powinny, ale owoce kaliny są pełne garbników. Przez to ptaki nie jedzą ich chętnie i kalina koralowa stanowi wspaniałą ozdobę zimowego krajobrazu.
Przeczytaj również: Kalina. Popularne gatunki, uprawa, pielęgnacja i ochrona przed przymrozkami
Kalina koralowa (Viburnum opulus). Fot. 123RF/PICSEL
Kalina koralowa jest rośliną jadalną, ale…
Surowe owoce kaliny mogą być szkodliwe dla dzieci zwłaszcza wtedy, gdy zostały spożyte w dużych ilościach. Według niektórych źródeł, niewielkie właściwości trujące mogą mieć również liście oraz kora. Powodem zatrucia są zawarte w owocach wiburniny oraz saponiny. Do niepokojących objawów należą m.in.
- ostry nieżyt przewodu pokarmowego,
- rozszerzenie źrenic,
- wymioty,
- mdłości i biegunka,
- mogą pojawić się także duszności, zaburzenia mowy, rytmu serca i świadomości.
Jeśli dojdzie do uszkodzenia nerek, w moczu będą widoczne czerwone krwinki. W skrajnych przypadkach może dojść do utraty przytomności, a nawet śmierci. Co ważne, trujące właściwości tej rośliny zanikają po przemrożeniu owoców w wyniku przymrozków lub po działaniu wysokiej temperatury.
Kalina koralowa - uprawa
Krzew doskonale odnajdzie się na stanowiskach słonecznych i żyznych, wilgotnych, przepuszczalnych i bogatych w wapń ziemiach. Jeśli miejsce będzie dla niego zbyt suche, może zostać zaatakowany przez czarne mszyce lub szarynkę kalinówkę. Natomiast półcień nie wyrządzi mu większej szkody. Trzeba się jednak liczyć z tym, że kwitnienie będzie mniej obfite. Kalinę koralową najlepiej jest sadzić jesienią, przed pierwszymi przymrozkami.
Pielęgnacja kaliny koralowej
Roślina ta nie jest trudna w pielęgnacji. Zbyt ubogie podłoże powinno być w kwietniu zasilane kompostem co 3-4 lata, a zbyt suche (np. w okresie niedoborów wody) podlewane. Zwykle nie wymaga przycinania. Jeśli jednak nadmiernie się rozrośnie, w czerwcu (2 tygodnie od przekwitnięcia) można przeprowadzić odmładzające cięcie pędów 30 cm nad ziemią. Co 4-5 lat można ją również przesadzić. Ważną informacją jest to, że kalina koralowa jest odporna na mróz i nie wymaga dodatkowego osłaniania.
Czy można ją rozmnażać? Oczywiście. Rozmnażanie ozdobnych odmian kaliny koralowej najlepiej przeprowadzać poprzez zdrewniałe sadzonki lub szczepienie. Z kolei rośliny nieuszlachetnione, typowe, zaleca się rozmnażać przez nasiona bądź wegetatywnie.
Kiedy zbierać owoce kaliny?
Najlepszym momentem na zbiór owoców jest okres po pierwszych przymrozkach. Gdy zostają przemrożone, pozbywają się nieprzyjemnej goryczki i nabierają słodko-cierpko-gorzkawego smaku. Nie powinno się zbierać pojedynczych owoców, ponieważ bardzo szybko się psują. Dobrze jest więc urywać całe kiście razem z gałązkami i w takiej formie również suszyć.
Zastosowanie kaliny koralowej w lecznictwie
Kalinę koralową już w starożytności doceniano nie tylko za walory ozdobne. Zauważono, że ekstrakt z kory ma właściwości przeciwbólowe, przeciwskurczowe, uspokajające i przeciwkrwotoczne. Bardzo chętnie wykorzystywano to w celach leczniczych, szczególnie przy kobiecych dolegliwościach, takich jak bóle menstruacyjne, skurcze nóg wymioty lub zaburzenia nerwowe w ciąży, a także złe samopoczucie związane z menopauzą. Wodny wyciąg z kory i owoców cechuje się silnym działaniem antyoksydacyjnym.
- Owoce wspomagają działanie moczopędne i obniżają cholesterol.
- Przetwory z owoców (np. nalewki, powidła) mogą być stosowane w celu przeczyszczającym, a także przy przeziębieniach, hemoroidach oraz krwawieniach z nosa.
- Z kolei roztwory soku (10-20%) mogą być przydatne w leczeniu chorób skórnych.
- Zastosowanie w lecznictwie ma również odwar z kwiatów kaliny koralowej. Może on wspomagać trawienie i działać jako środek wykrztuśny.
- Jeśli chodzi o medycynę oficjalną oraz homeopatię, z kaliny produkowane są preparaty ginekologiczne, czopki przeczyszczające oraz ekstrakty przeciwbólowe.
Z czego wynika tak szerokie spektrum dobroczynnych właściwości? Kalina koralowa stanowi doskonałe źródło witamin A, C, E i P, kwas foliowy a także cukrów, garbników, przeciwutleniaczy, fitosteroli i pektyn. Spośród substancji mineralnych, wyróżnić można zwłaszcza fosfor, żelazo, magnez, wapń, potas i sód.
Sprawdzi się również w kuchni
Owoce kaliny koralowej doskonale nadadzą się do sporządzenia powideł, dżemów, konfitur, marmolad, galaretek, soków i nalewek. Co ciekawe, rozwodniony sok z owoców w proporcji pół po sfermentowaniu tworzy ocet, z którego można przygotować orzeźwiające napoje.
Warzywa, grzyby i przyprawy, które chronią przed groźnymi chorobami na INTERIA.TV.