Spis treści:
- Co to są bataty?
- Bataty – uprawa i pielęgnacja
- Bataty – właściwości i zastosowanie słodkich ziemniaków
- Bataty a ziemniaki – czym się różnią?
Co to są bataty?
Wśród wzbudzających zainteresowanie, choć wciąż mało rozpowszechnionych w naszym kraju warzyw, można wymienić między innymi bataty. Co to jest i dlaczego powoli wkrada się do jadłospisów w polskich domach? Batat, którego nazwa botaniczna brzmi „wilec ziemniaczany” (lpomoea batatas), to bylina należąca do rodziny powojowatych. Znana jest także jako „patat” i „słodki ziemniak”. Wbrew temu, co sugerowałaby ostatnia z nazw, roślina nie jest krewniaczką pospolitego ziemniaka. W naturze praktycznie nie występuje, jednak dość powszechnie uprawia się ją w krajach tropikalnych, jak również w niektórych państwach regionów o umiarkowanym klimacie.
Wilec ziemniaczany charakteryzuje się długimi, mocno rozgałęzionymi pędami. Ziemniak batat, czyli bulwa korzeniowa o nieregularnym kształcie, jaką wytwarza roślina, odznacza się specyficznym, słodkim smakiem. W zależności od odmiany może przybierać rozmaite barwy: pomarańczową, żółtą, beżową, czerwoną, brązową, niekiedy także fioletową. Bataty najczęściej sprawdza się w roli produktów spożywczych, choć wykorzystuje się je też jako paszę dla zwierząt.
Bataty – uprawa i pielęgnacja
W polskich ogrodach nierzadko pojawiają się rośliny, które nie są typowe dla naszej strefy klimatycznej. Choć uprawa batatów w naszym kraju może się okazać dosyć wymagająca, jeśli zapewnisz im odpowiednie warunki, możesz się na nie zdecydować. Czego potrzebują bataty?
-
Stanowisko
Uprawa wilca ziemniaczanego zakłada miejsce wyjątkowo ciepłe, pełne światła, a zarazem osłonięte od wiatru. Roślina poradzi sobie także na stanowisku lekko ocienionym, jednak nie może być jej zbyt ciemno (im ciemniejsze miejsce, tym wolniejszy wzrost batatów). Dobrze, jeśli w wybranym fragmencie ogrodu utrzymywać się będzie stała temperatura około 24-25 stopni Celsjusza.
Bataty najlepiej rosną w miejscach ciepłych, słonecznych i osłoniętych od wiatru. Fot.123RF.com
-
Podłoże
W przypadku batatów trzeba bardzo uważać na przymrozki, ponieważ już poniżej 10 stopni Celsjusza roślina przestaje się rozwijać, a kiedy temperatura jeszcze spada, wilec obumiera. Gleba pod słodkie ziemniaki musi być piaszczysta, a jednocześnie żyzna i w pełni przepuszczalna (rosnąc, batat potrafi zagłębić się w ziemi na około 30 centymetrów, dlatego też musisz zadbać o to, by żyzna warstwa sięgała jak najgłębiej). Jeśli chcesz zagwarantować sobie dobry wzrost rośliny, przemieszaj ziemię z kompostem jeszcze przed posadzeniem batatów.
-
Sadzenie
Ze względu na wspomniany już brak odporności na mróz, zaleca się sadzenie słodkich ziemniaków w drugiej połowie maja (wtedy ogranicza się ryzyko wystąpienia przymrozków niemal do zera). Samodzielnie zdecyduj, czy wolisz posadzić na przygotowanych wcześniej grządkach całe, czy pokrojone bulwy batatów. Aby uprawa przebiegała prawidłowo, zaleca się pozostawienie około 50-60 centymetrów odległości pomiędzy rzędami.
-
Podlewanie
W przypadku uprawy batatów musisz koniecznie pamiętać o ich regularnym podlewaniu, zwłaszcza jeśli lato jest szczególnie upalne. Gleba powinna pozostawać cały czas wilgotna, jednak należy uważać na stojącą wodę, której te rośliny nie znoszą. Aby utrzymać odpowiedni poziom wilgoci w podłożu, przeprowadź ściółkowanie przy użyciu liści lub skoszonej trawy.
-
Zbiór batatów
Dobrą wiadomością jest to, że słodkie ziemniaki, kiedy zaczną już rosnąć i otrzymają właściwe nawodnienie, świetnie poradzą sobie bez dodatkowej pielęgnacji. Jesienią należy tylko bacznie obserwować grządki, a gdy nadziemna część rośliny zacznie więdnąć, dokonać zbioru warzyw. Konieczność przeprowadzenia takiego zabiegu powinna nadejść we wrześniu lub październiku (trzeba go wykonać jeszcze przed nadejściem pierwszych przymrozków). Przez parę miesięcy możesz przechować bataty w suchym, a jednocześnie ciemnym miejscu, w którym temperatura będzie oscylowała w granicach 14 stopni Celsjusza.
Bataty zawierają dużą ilość beta-karotenu, z tego też powodu pomagają zachować dobry wzrok i zdrową skórę oraz prawidłową odporność organizmu. Fot.123RF.com
Bataty – właściwości i zastosowanie słodkich ziemniaków
Co sprawia, że na obiad lub przekąskę wybieramy właśnie bataty? Właściwości tych warzyw okazują się naprawdę zróżnicowane, a jednocześnie mają dobry wpływ na ludzki organizm.
Nie bez znaczenia pozostaje też wybór odmiany słodkich ziemniaków. Tak na przykład fioletowa odmiana batatów odznacza się sporą zawartością antocyjanów, będących silnie działającymi przeciwutleniaczami, a wersja czerwona ma w sobie likopen, wpływający na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia chorób serca, a także pojawienia się niektórych nowotworów. Na wzrok, dzięki luteinie, pomoże z kolei odmiana wilca ziemniaczanego o żółtej barwie miąższu.
Słodkie ziemniaki stanowią skarbnicę minerałów: fosforu, wapnia, potasu, sodu, siarki, magnezu czy żelaza. W bulwach roślin znajdują się ponadto witaminy z grupy B, przede wszystkim witamina B6, a także witamina C, E oraz kwas foliowy. Dzięki karotenowi i karotenoidom (w tym wspomnianej wcześniej luteinie), jedzenie batatów wpływa pozytywnie na wzrok. Bataty poprawiają pamięć, a także mogą zapobiec rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych. Co więcej, słodkie ziemniaki mają w sobie dużo błonnika, który jest nieocenioną pomocą w przypadku zaparć. Istotny okazuje się również niski indeks glikemiczny tych warzyw – często, mimo słodkiego smaku, zostają włączane do jadłospisu osób chorujących na cukrzycę.
Bataty swoje zastosowanie znajdują przede wszystkim w kuchni. Można je podawać w formie gotowanej, grillowanej lub pieczonej. Wykorzystuje się je również podczas przygotowywania różnych zapiekanek i zup. Warto też pomyśleć o puddingu z batatów oraz cieście batatowym – te smakołyki mogą przypaść do gustu nie tylko najmłodszym domownikom.
Przeczytaj również: Frytki z batatów z sezamem i dipem z awokado oraz papryki
Frytki z batatów cieszą się w Polsce niesłabnącą popularnością.
Bataty a ziemniaki – czym się różnią?
W sprzedaży coraz częściej można znaleźć słodkie ziemniaki. Bataty, choć tak naprawdę niewiele mają wspólnego z ziemniakami, są do nich często porównywane. Wielu wskazuje na przewagę słodkich ziemniaków, jednak wszystko tak naprawdę zależy od tego, czego się wymaga od warzywa.
Bataty a ziemniaki – co je różni?
- Oba warzywa nieznacznie różnią się kalorycznością – wbrew pozorom, to właśnie zwyczajne ziemniaki mają w sobie nieco mniej kalorii.
- Bataty gromadzą w sobie znacznie większe ilości sodu i wapnia, beta-karotenu, a także witaminy E.
- Ziemniaki zawierają większą ilość potasu i witaminy B6. Występują w nich duże pokłady witaminy C.
Musisz mieć świadomość, że ani ziemniaki, ani bataty nie są niezdrowe, jeśli podaje się je w nieodpowiedni sposób (tuczące okazują się po smażeniu na głębokim tłuszczu oraz kiedy podaje się je w towarzystwie ciężkich, tłustych sosów). Decyzję o wyborze między jednymi a drugimi musisz podjąć w oparciu o swoje indywidualne preferencje, ponieważ dostarczą twojemu organizmowi podobną dawkę energii, tłuszczów, węglowodanów oraz białka. I mimo że różnią się między sobą zawartością witamin, minerałów oraz przeciwutleniaczy, każde z warzyw posiada ich odpowiednią ilość, by uznać je za korzystne dla ludzkiego zdrowia.
Przeczytaj również: Ziemniaki na balkonie – uprawa w workach lub donicach
Uprawa ziemniaków jest bardzo łatwa i nie wymaga wielu umiejętności. Fot. 123RF/PICSEL