Spis treści:
Kiedy zbierać sok z brzozy?
Dawniej powszechnie nazywano go oskołą, obecnie to po prostu sok z brzozy. Prawdę mówiąc, nie tak „po prostu”, bo sok z jednego z najbardziej popularnych polskich drzew nie ma w sobie nic zwyczajnego. Od zarania dziejów zachwycano się jego właściwościami prozdrowotnymi i bogactwem cennych składników, które wyciekały wraz ze słodkawym płynem z precyzyjnie wykonywanych nacięć.
Współcześnie znacznie rzadziej praktykujemy samodzielny zbiór oskoły. Gotowe soki z brzozy można kupić już nie tylko w sklepach ze zdrową żywnością, lecz także w dużych dyskontach. Tyle że najlepsze są te zebrane własnoręcznie, świeże, prosto z drzewa. Kiedy zbierać sok z brzozy, aby płynął on najintensywniej? I jak to robić bez szkody dla drzewa? Okazuje się, że zabieg ściągania oskoły jest prostszy, niż myślisz. Musisz tylko pilnować terminu oraz prawidłowo wybrać odmianę.
Sok brzozowy to woda z rozpuszczonymi składnikami mineralnymi oraz niezbędnymi roślinie substancjami odżywczymi, tłoczona naturalnie z korzeni drzewa w górę. Pobierać go można z pni i konarów, wykonując w nich już niewielkie nacięcie albo bardziej profesjonalny odwiert. Najwięcej soku w drzewach jest na przedwiośniu, gdy szykują się one do przebudzenia i wykorzystują gromadzone zasoby do stymulacji rozwoju nowych, zielonych liści.
Przeczytaj również: Najzdrowszy napój na wiosnę. Jak i kiedy zbierać sok z brzozy?
Jak ściągnąć sok z brzozy?
Zasobność brzozy w naturalne soki może różnić się pomiędzy okazami w zależności od tego, gdzie rosną. I tak na południowych stokach czy terenach odsłoniętych sok pojawia się wcześniej, zaś w śródleśnej gęstwinie, dłużej ogrzewających się dolinach czy na stokach północnych zbierzemy go nieco później. Masz dostęp do starszych drzew? To je wybierz do wykonania nacięć, ponieważ soki płyną w nich znacznie bardziej intensywnie niż zieleniejących się młodzikach.
W Polsce sok można pobierać wyłącznie z dwóch gatunków drzew:
- brzozy omszonej,
- brzozy brodawkowatej.
Inne są pod ochroną, jednak m.in. brzoza karłowata czy ojcowska występują na tyle rzadko lub na ściśle ograniczonych terenach, że trudno o pomyłkę. Najwięcej spotkasz okazów brzozy brodawkowatej. Rosną niemalże na każdym kroku, zarówno na skrajach lasów, w młodych zagajnikach, jak i na terenach dotąd niezagospodarowanych.
Starsze brzozy dziko rosnące pozwalają zebrać sporo cennego soku, jednak musisz wybrać odpowiednią metodę. Nie każda jest równie wydajna. Fot. tessa163/deccoria.pl; balakleypb/123rf.com
Chciałbyś zacząć zbiory, ale nie wiesz, jak ściągnąć sok z brzozy? Istnieje kilka sposobów na pozyskiwanie oskoły, jednak musisz wiedzieć, że nie każdy będzie tak samo wydajny.
- Ściąganie oskoły ze ściętych gałęzi
Do zbioru potrzebujesz świeżego materiału: ściętych gałązek lub większych gałęzi, które włożysz do butelki (najlepiej wykonanej ze szkła). Upakuj ich tyle, aby zaklinowały się w szyjce i nie powpadały do środka. Z miejsca cięcia sok będzie spływał kropelkami do podstawionego naczynia. Niestety metoda ta jest mało wydajna, a pobranie większej ilości soku trwałoby bardzo długo.
- Ściąganie oskoły z naciętego pnia
Przygotuj ostry nóż, podręczny toporek lub siekierkę ogrodową. Przejdź się po okolicy (skorzystaj z podpowiedzi znajomego leśnika) i znajdź drzewo o pochylonym pniu. Wykonaj pewnym ruchem nacięcie na tyle głębokie, żeby dostać się do zasobów płynu, ale nie poprawiaj go w nieskończoność, aby nadmiernie nie ranić drzewa. Podstaw naczynie tak, by krople spadające z nacięcia ku ziemi trafiały wprost do niego. Dobrym sposobem jest wykorzystanie praktycznej rynienki (drewnianej, metalowej, wykonanej z kory drzewa) – podstaw ją lub wbij nieco głębiej poniżej wykonanego nacięcia, a sok spłynie nią wprost do np. plastikowej butelki.
- Ściąganie oskoły z odwiertu
Tą metodą pobierzesz dużo wartościowego soku z brzozy, ale jest ona najbardziej inwazyjna ze wszystkich. Pamiętaj, że wykonane odwierty to głębokie rany, które goją się znacznie trudniej niż powierzchowne nacięcia. Odwiert wykonaj na wysokości mniej więcej 0,5 m od ziemi, na głębokość ok. 2,5-3 cm. Dokładnie określisz ją, oceniając wiek drzewa. Stare brzozy o grubym pniu z solidną warstwą zdrewniałej kory trzeba nawiercać głębiej niż młode, delikatniejsze okazy.
Jakie właściwości ma oskoła?
Bogactwo składników odżywczych oraz słodki smak oskoły przyciągają różnych jej smakoszy np. owady. Dlatego ważne, aby ściąganie go przeprowadzać w sposób kontrolowany i czysty. Pod tym względem ostatnia metoda jest najlepsza, ponieważ średnica wykonanego odwiertu równa się średnicy kranu, wężyka, słonki lub innego akcesorium, którym sok ścieka do butelki. Dzięki dokładnemu zabezpieczeniu miejsca łączenia wężyka z pojemnikiem lub baniakiem unikniemy późniejszego wyławiania podtopionych insektów, a także ograniczymy dostęp kurzu i innych zanieczyszczeń.
A jest o co walczyć, bo ręcznie pozyskany, świeży sok z brzozy zawiera cenne białka i aminokwasy, czyste węglowodany, liczne składniki mineralne (wapń, potas, magnez, sód, cynk, miedź, mangan i fosfor), a także zdrową, bo w pełni naturalną witaminę C. Przy takim składzie nietrudno się domyślić, jakie właściwości ma oskoła:
- wykazuje działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne,
- wspiera układ sercowo-naczyniowy,
- wspiera prawidłową pracę układu moczowego,
- zmniejsza uczucie głodu,
- pomaga w obniżeniu poziomu cholesterolu we krwi,
- przyspiesza proces regeneracji tkanek,
- wspiera utrzymanie mocnych kości,
- pita regularnie wspiera odporność organizmu i sprzyja jego odżywieniu po zimie.
Ze względu na to, że sok z różnych drzew ma inny skład, warto prowadzić zbiory w kilku lokalizacjach, a pobrany płyn ze sobą łączyć, aby uśrednić wartości odżywczej bomby prosto z drzew. Pamiętaj, aby nie nacinać każdego napotkanego drzewa – takie działanie może przysporzyć problemów. W parkach nad bezpieczeństwem drzew czuwa straż miejsca, w lasach z kolei leśnicy, choć zdarza się, że ci drudzy chętnie wyrażają zgodę na kontrolowane zbiory i podpowiadają, gdzie najlepiej je prowadzić. W rezerwatach naruszanie rosnących tam okazów jest całkowicie zabronione, a kary za łamanie zakazów potrafią być dotkliwe.
Najlepsze miejsce do zbierania soku z brzozy to własny ogród. Młode drzewa można kupić w sadzonkach o wysokości już 100-150 cm, a ich roczny przyrost to nawet 50 cm. Nie dość, że pięknie wkomponują się w działkowe nasadzenia, dadzą cień, a latem ukoją cię przyjemnym szelestem liści, to już po pewnym czasie będziesz mógł rozpocząć własne zbiory. To zadanie na więcej niż jeden sezon, dlatego gdy skończysz ściąganie soku, zadbaj o regenerację drzewa. Przy większych nacięciach, uszczerbkach tkanki lub głębokich, źle wykonanych odwiertach wykorzystaj specjalną maść ogrodniczą. Po jej nałożeniu odsłonięte rany zagoją się znacznie szybciej.
Źródło: deccoria.pl
Przeczytaj również:
Brzoza w ogrodzie. Najlepsze gatunki i właściwości brzozy
Czy warto mieć brzozę w ogrodzie? Najpiękniejsze odmiany, wady i zalety sadzenia brzozy
Jakie rośliny pylą w kwietniu? Kalendarz pylenia na kwiecień 2023