Spis treści:
- Dyptam – charakterystyka. Jak wygląda krzew Mojżesza?
- Krzew Mojżesza – odmiany
- Krzew Mojżesza – jak uprawiać i pielęgnować?
- Skąd pochodzi nazwa krzewu Mojżesza?
- Czy krzew Mojżesza jest trujący?
- Krzew Mojżesza – niebezpieczna roślina w twoim ogrodzie
- Co zrobić po oparzeniu krzewem Mojżesza?
Dyptam – charakterystyka. Jak wygląda krzew Mojżesza?
Dyptam jesionolistny, znany także jako krzew Mojżesza albo gorejący krzew, to długowieczna bylina z rodziny rutowatych osiągająca wysokość około 80-120 cm. Występuje w Europie, w rejonach śródziemnomorskich oraz Azji. W Polsce spotykany jest sporadycznie na Śląsku, Pomorzu, Mazowszu oraz w Małopolsce. Warto zaznaczyć, że w stanie naturalnym krzew Mojżesza jest gatunkiem objętym całkowitą ochroną.
Dyptam wytwarza grube łodygi kwiatostanowe pokryte czarnymi gruczołkami, które zawierają olejki eteryczne o przyjemnym cytrusowym bądź cynamonowym zapachu. Na wyprostowanych, sztywnych pędach rośliny osadzone są ciemnozielone liście, które kształtem przypominają liście jesionu, stąd nazwa „jesionolistny”. Na przełomie maja i czerwca, na szczytach pędów pojawiają się duże, grzbieciste kwiaty zebrane w groniaste kwiatostany. Intensywnie pachnące kwiaty krzewu Mojżesza są pięciopłatkowe i występują w kolorze białym lub różowym z charakterystycznymi ciemnymi żyłkami. Po ich przekwitnięciu pojawiają się owoce w formie torebek, zawierające czarne oraz kuliste nasiona, które same się rozsiewają. Co ciekawe, mogą być wyrzucane na odległość nawet kilku metrów.
Krzew Mojżesza – odmiany
Do najbardziej znanych odmian ogrodowych krzewu Mojżesza należą:
- dyptam jesionolistny Purpureus – ciekawa odmiana charakteryzująca się ciemno-różowymi lub purpurowymi kwiatami z ciemniejszym żyłkowaniem;
- dyptam jesionolistny Albiflorus – krzew o białych kwiatach z żółtymi żyłkami zebranych w gęste grona;
- dyptam jesionolistny Rosa Purple – odmiana, która charakteryzuje się różowymi kwiatami z ciemnym, niezwykle dekoracyjnym żyłkowaniem;
- dyptam jesionolistny D.a. var. Caucasicus – odmiana niska (osiąga do około 60 cm wysokości) charakteryzująca się nieco większymi kwiatami.
Krzew Mojżesza kwitnie obficie w maju i czerwcu. Fot.123RF.com
Krzew Mojżesza – jak uprawiać i pielęgnować?
Dyptam jednolistny nie jest wymagający, więc z powodzeniem może być uprawiany w większości ogrodów. Rośnie jednak wolno, dlatego trzeba poczekać od kilku do kilkunastu lat, by wyglądał naprawdę okazale. Z uwagi na dekoracyjny, krzaczkowaty pokrój oraz efektowne kwiatostany najczęściej wykorzystywany jest przy tworzeniu bylinowych i mieszanych rabat. Doskonale pasuje zarówno do ogrodów wiejskich, jak i naturalistycznych. Ponadto krzew Mojżesza spektakularnie prezentuje się pojedynczo, a także sadzony w grupach jako żywopłot.
-
Stanowisko
W uprawie dyptamu ważne jest odpowiednie stanowisko. Najlepiej rośnie w miejscach ciepłych i słonecznych, osłoniętych przed silnym wiatrem. Krzew Mojżesza poradzi sobie także w lekkim półcieniu, natomiast posadzony w cieniu będzie słabiej kwitnąć.
-
Podłoże
Roślina preferuje żyzne, przepuszczalne, lekko zasadowe gleby o umiarkowanej wilgotności. Dyptam poradzi sobie też w suchym i nieco kamienistym podłożu.
-
Podlewanie i nawożenie
Krzew Mojżesza wytrzymuje susze, dlatego nie wymaga regularnego podlewania. Natomiast w upalne letnie dni, bez odpowiedniego nawadniania, będzie kwitł krócej, a kwiaty będą mniejsze. Chociaż jest mrozoodporny, ze względu na wczesną wegetację (a co za tym idzie ryzyko przemarznięcia) młode krzewy należy ściółkować na zimę.
Warto również zaznaczyć, że ziemia pod uprawę dyptamu powinna zawierać dużo próchnicy oraz związków wapnia. Dlatego w przypadku, gdy krzew uprawiany jest na ubogim, piaszczystym podłożu, warto zasilić go nawozami wieloskładnikowymi o spowolnionym działaniu albo środkami naturalnymi, takimi jak kompost czy biohumus.
Krzew Mojżesza jest byliną, która przez większą część sezonu ma ozdobne, wysokie pędy. Fot.123RF.com
-
Przesadzanie
Warto też wiedzieć, że krzew Mojżesza nie znosi przesadzania, gdyż ma płytki system korzeniowy, który jest bardzo podatny na uszkodzenia mechaniczne. Jeśli zatem nie ma takiej konieczności, dyptam lepiej nie przesadzać.
-
Rozmnażanie
Krzew Mojżesza możemy rozmnażać na dwa sposoby – przez podział oraz z siewu nasion. Najprostszym sposobem na uzyskanie nowych okazów jest rozmnażanie dyptanu przez nasiona, choć wymaga nico większej cierpliwości. Możemy po prostu pozwolić roślinie na samosiew. W przypadku zbioru lub zakupu nasion można je wysiać w przepuszczalne i wilgotne podłoże pod osłonami, na przełomie lutego i marca. Siewki powinny ukazać się w okresie wiosenny, a kwitnące okazy – po trzech latach od siewu. Ważne jest, przy sadzeniu młodych sadzonek zachować odległość przynajmniej 50 cm, aby dać rozkrzewiającym się roślinom odpowiednio dużo miejsca.
W przypadku rozmnażania dyptamu przez podział, to najlepiej przeprowadzić wiosną. Wtedy roślinę mateczną należy wykopać z jak największą bryłą korzeniową. Chociaż rozmnażanie krzewów Mojżesza jest najłatwiejszym sposobem na pozyskanie nowych okazów, nie jest korzystne dla roślin.
Przeczytaj również: Podczas kwitnienia nie ma sobie równych. Posadź glicynię w swoim ogrodzie
Glicynia (wisteria) to niezwykle popularne pnącze, które znajduje wiele zastosowań. Fot.pixabay.com
Skąd pochodzi nazwa krzewu Mojżesza?
Dlaczego dyptam jest nazywany krzewem Mojżesza? Okazuje się, że roślina zawdzięcza swoją nazwę biblijnej historii. Według Biblii, gdy Mojżesz pasł pod górą Synaj owce, ukazał mu się Anioł Pański, stojący w płomieniu ognia, ze środka krzewu. Mimo płonienia roślina jednak nie spłonęła. Stąd właśnie krzew Mojżesza stał się symbolem mitów i legend.
Czy krzew Mojżesza jest trujący?
Krzew Mojżesza jest ceniony nie tylko za walory dekoracyjne, ale również właściwości lecznicze. Chociaż obecnie rzadko znajduje zastosowanie w medycynie, uprawiano go dawniej w ogrodzie jako zioło lecznicze. Dyptam stosowano w dolegliwościach żołądkowo-jelitowych i przeciw wzdęciom. W tym celu zbierano korzenie późną jesienią lub na wiosnę. Ponadto krzew Mojżesza był stosowany na okłady po ugryzieniach jadowitych stworzeń, a intensywnie pachnące olejki eteryczne pozyskiwane z rośliny zostały docenione w przemyśle perfumeryjnym.
Krzew Mojżesza jest nie tylko rośliną leczniczą, ale także trującą. Zawarte w liściach alkaloidy należą do najbardziej toksycznych substancji roślinnych. Nawet niewielka dawka jest śmiertelna dla człowieka, gdyż może paraliżować pracę serca. Z tego powodu krzew Mojżesza uważany jest za roślinę trującą.
Krzew Mojżesza może powodować oparzenia, bo wyjątkowo uwrażliwia tkanki na działanie promieni słonecznych. Fot.123RF.com
Krzew Mojżesza – niebezpieczna roślina w twoim ogrodzie
Dyptam nie bez powodu nazywany jest często „gorejącym krzewem”. Jest piękną, ale jednocześnie bardzo niebezpieczną rośliną ozdobną, ponieważ może wyzwolić samozapłon. Podczas upałów, w wyniku wysokiej temperatury łatwopalne olejki eteryczne, w który jest bogaty krzew Mojżesza, mogą ulec samozapaleniu.
Dlatego, zanim zdecydujesz się na uprawę dyptamu w swoim ogrodzie, musisz wiedzieć, że roślina potrafi poparzyć. Nie należy jej dotykać w słoneczne dni, zwłaszcza w okresie kwitnienia, ponieważ w wyniku kontakt ze skórą olejki eteryczne wywołują podrażnienia i silne reakcje alergiczne. Ponadto może dojść nawet do poważnych fotouczuleń i poparzeń, a rany są bardzo bolesne i trudno się goją. Co więcej, mogą powstać też trwałe nieestetyczne plamy i blizny. Dlatego lepiej nie sadzić krzewu Mojżesza, gdy w domu są małe dzieci.
Co zrobić po oparzeniu krzewem Mojżesza?
W przypadku oparzeń dyptamem najlepiej udać się do specjalisty, zwłaszcza dermatologa. Aby nie doprowadzić do poparzeń krzewem Mojżesza, wszystkie prace pielęgnacyjne należy wykonywać w ubraniu ochronnym i rękawiczkach. Poza tym roślinę powinno się sadzić z dala od dzieci i zwierząt domowych.
Przeczytaj również: Mimo egzotycznego pochodzenia jest mało wymagająca. Jak uprawiać amorfę krzewiastą?
Amorfa krzewiasta charakteryzuje się czerwonymi i fioletowymi kwiatami, które wydzielają mało przyjemny zapach. Fot.123RF.com