Spis treści:
- Fenkuł – morfologia
- Koper włoski – uprawa
- Fenkuł – zbieranie
- Koper włoski – właściwości
- Fenkuł – przepisy
Fenkuł – morfologia
Fenkuł włoski, łac. Foeniculum vulgare, można spotkać także pod nazwami koper włoski lub koper słodki. Jest to wieloletnia bylina, która w naturalnych warunkach występuje głównie w obszarze śródziemnomorskim, a także w Pakistanie, Afganistanie i Iranie. Jednak z powodzeniem może być uprawiana w wielu miejscach na całym świecie, w tym również w Polsce, ponieważ dość dobrze znosi mrozy.
Koper włoski wyróżnia się imponującymi wymiarami. W sprzyjających warunkach może osiągnąć nawet 2 m wysokości. Tworzy prostą, nagą i bardzo rozgałęzioną łodygę, której ozdobą są trzykrotnie pierzaste, ogonkowe liście. Wyglądają jak delikatne piórka! Na szczytach pędów powstają drobne kwiaty ułożone w gęste baldachy, typowe dla koprów. Jednak najważniejszą częścią fenkułu są jego bulwy i owoce.
Bulwa to tak naprawdę spłaszczone liście kopru, które układają się w formę cebuli. Wyrastają ponad ziemią, dzięki czemu można łatwo je zebrać. Mogą mieć nawet kilkanaście centymetrów szerokości i wagę od 200 do nawet 500 g.
Z kolei owoce mają postać rozłupni o walcowatym kształcie. Mają od 3 do 12 mm długości i 3-4 mm szerokości. Ich kolor różni się w zależności od odmiany – nasiona fenkułu gorzkiego mają brunatny kolor, a słodkiego jasnozielony. Oba te elementy kopru mają lekko anyżowy smak i zapach
Fenkuł lubi słoneczne stanowiska i swobodę na grządce. Fot.123RF.com
Koper włoski – uprawa
Fenkuł pochodzi z dość ciepłych rejonów świata, dlatego ma całkiem wysokie wymagania uprawowe. Aby móc wykorzystać go w ogrodzie, należy zapewnić mu odpowiednie warunki do rozwoju, czyli:
- ciepłe, słoneczne, ale osłonięte od wiatru stanowisko – dzięki temu fenkuł nie tylko będzie mieć dorodną bulwę, ale także wyrazisty smak,
- próchniczą, żyzną glebę o zasadowym pH – najlepszym sposobem, aby uzyskać takie podłoże jest wymieszanie ziemi z obornikiem na dwa lata przed sadzeniem fenkułu, a następnie zbadanie jej odczynu i w razie konieczności dodanie wapna, który odkwasza glebę. Jeśli masz suche podłoże, możesz wykonać kopczykowanie,
- swobodę na grządce – koper włoski nie lubi towarzystwa ani chwastów ani innych okazów. Dlatego po wyrośnięciu siewek należy regularnie przerzedzać rozsadę do momentu, aż odstęp między nimi wyniesie ok. 20 cm. Trzeba także pamiętać o odchwaszczaniu grządki, aby fenkuł nie musiał rywalizować z innymi roślinami o minerały czy wodę,
- regularne podlewanie – gleba wokół kopru włoskiego powinna być stale wilgotna, choć nie ociekająca wodą. Roślina dobrze znosi suszę, ale może stracić liście, jeśli okres bez wody będzie trwać zbyt długo.
Warto również zapewnić fenkułowi odpowiednie towarzystwo. W międzyrzędziach lub w sąsiedztwie można z powodzeniem umieścić delikatną roszponkę i cykorię sałatową, przyprawy takie jak bazylia pospolita, szałwia lekarska czy majeranek, a nawet kwiaty, np. aksamitki, nagietki lub nasturcje, które działają odstraszająco na szkodniki uwielbiające koper włoski.
Jednocześnie pamiętaj, aby nie sadzić fenkułu w miejscach, gdzie wcześniej rosły inne gatunki z rodziny selerowatych, np. koper zwyczajny czy kolendra, ani w ich towarzystwie, ponieważ rośliny te krzyżują się i pozyskane owoce są pozbawione ich charakterystycznego smaku oraz zapachu.
Czytaj także: Wzmacniają wątrobę, obniżają cholesterol i wspomagają odchudzanie. Jak uprawiać karczochy?
Najcenniejszą częścią fenkułu są jego nasiona. Fot.123RF.com
Fenkuł – zbieranie
Zastanawiasz się, co to jest fenkuł i jak można go wykorzystać w kuchni? Koper włoski jest warzywem podobnym do cebuli lub kalarepy. Jest niezwykle wartościową rośliną, której jadalne są nie tylko liście, bulwy, ale także nasiona. Nie możesz doczekać się, aż ich spróbujesz? Pamiętaj, że zbiorów nie należy przeprowadzać zbyt wcześnie – trzeba poczekać, aż roślina dojrzeje i nabierze odpowiednich rozmiarów oraz kolorów. Jeśli chcesz zebrać:
- bulwy – zaczekaj, aż osiągną co najmniej 10 cm szerokości. Najlepiej zrobić to 3 miesiące po posadzeniu, między lipcem a październikiem, ale tuż przed znacznym spadkiem temperatur, ponieważ po mrozach bulwy stają się gorzkie. Po zbiorach cebule fenkułu należy przechowywać w piasku w wilgotnym, ciemnym chłodnym miejscu lub w lodówce, ale tam wytrzymują zazwyczaj 14 dni,
- liście – zrób to po 3 miesiącach od posadzenia, przed pojawieniem się kwiatów. Listki można spożywać i dodawać bezpośrednio do sałatek oraz dań. Wtedy należy po zbiorach zawinąć je w folię i przechowywać w lodówce. Można je także wysuszyć, a potem rozkruszyć i używać jako przyprawę,
- nasiona – kontroluj kwiatostany, aż zmienią kolor na brązowy i od razu zbierz, a następnie wysusz. Tak przygotowane należy przesypać do czystego pojemnika i przechowywać w suchym i chłodnym miejscu.
Możesz je dodawać do swoich ulubionych dań, sałatek, zup czy sosów, a nawet przygotować z nich napary czy herbaty. Anyżowy smak doskonale współgra z korzeniowymi warzywami, np. marchwią, ziemniakami czy pietruszką. Doskonale pasuje również do mięs, np. pieczeni wołowej oraz jesiennych owoców takich jak jabłka czy gruszki. Jednak nie tylko smak czy zapach fenkułu są ważne. Istotne są również jego właściwości.
Czytaj także: Ta znana przyprawa ma wiele właściwości leczniczych. Sprawdź, na co może pomóc
Nasiona kopru włoskiego są cennym źródłem składników odżywczych. Fot.123RF.com
Przeczytaj również: Jak usunąć gniazdo os lub szerszeni? Samodzielnie czy wzywać specjalistę?
Koper włoski – właściwości
Najcenniejszą częścią fenkułu są jego nasiona, które stanowią prawdziwe bogactwo cennych składników odżywczych, ale nie tylko. W ich składzie znajdziesz od 2 do 6% olejku eterycznego, flawonoidy, w tym kwercetynę i kemferol, stigmasterol, olej tłusty, białko oraz cukier. Składniki te mają wiele właściwości. Pomagają np.:
- spowalniać rozwój drobnoustrojów, a tym samym przeciwdziałać stanom zapalnym i redukować ryzyko wystąpienia chorób z nimi związanych,
- zwiększać ilość moczu, bez zaburzania równowagi sodowo-potasowej, przy jednoczesnym zmniejszaniu ciśnienia tętniczego krwi,
- zwiększać ilość wydzieliny w oskrzelach i rozrzedzać ją, dzięki czemu wspierają walkę z nieżytami górnych dróg oddechowych,
- rozkurczać mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i pobudzać produkcję gazów, co ma kluczowe znaczenie w zaburzeniach trawienia, wzdęciach i stanach skurczowych jelit,
- wpływać na aktywność estrogenową, a tym samym zwiększyć produkcję mleka w piersiach, złagodzić objawy menopauzy, a nawet podnieść libido i ułatwić poród.
Dlatego nasiona kopru włoskiego lub olejek z nich pozyskany znajdziesz w wielu preparatach wykrztuśnych, do walki z kolką jelitową np. u dzieci, a także w środkach wspomagających laktację lub potencję.
Co ciekawe, dawniej fenkuł był traktowany jako afrodyzjak. Wystarczyło podać go ukochanej osobie w postaci, np. koktajlu z miodem, mlekiem i lukrecją, aby wspomóc popęd seksualny i móc przeżyć upojne chwile we dwoje. Obecnie najczęściej serwuje się go w postaci sałatki.
Koper włoski jest częstym dodatkiem do sałatek. Fot.123RF.com
Fenkuł – przepisy
Bulwę kopru włoskiego można przyrządzać na wiele różnych sposobów. Dobrze smakuje poddana obróbce cieplnej, np. w piekarniku, jak i na surowo, dzięki czemu nigdy się nie nudzi.
Pieczony fenkuł:
Umyj dokładnie całą cebulę, a następnie pokrój na grube plastry. Ułóż je w naczyniu żaroodpornym, skrop oliwą i posyp solą oraz pieprzem. Następnie piecz całość przez 40 minut w piekarniku rozgrzanym do 180°C. Świetnie smakuje w połączeniu z kaszą i pieczenią.
Sałatka z fenkułu:
Pokrój koper włoski na niewielkie, niezbyt grube kawałki i wsyp do miski. Dodaj do niego poszatkowane seler naciowy wraz z liśćmi, jabłko oraz sałatę. Wymieszaj całość posyp ulubionymi pestkami i skrop dressingiem, czyli mieszanką oliwy, miodu, octu jabłkowego i nasion kopru włoskiego. Podawaj od razu na stół.
Posadź fenkuł w swoim ogrodzie i poznaj jego niesamowity smak oraz aromat.
Przeczytaj również: Jak suszyć hortensje, aby nie straciły koloru?
Miłorząb nazywany jest eliskirem młodości na INTERIA.TV.