Karczoch zwyczajny: pochodzenie i wygląd rośliny
Karczoch jest byliną warzywną, która pochodzi z obszarów basenu Morza Śródziemnego. W Polsce, ze względu na klimat i trudności w zimowaniu, jest uprawiana rzadko. Karczoch należy do rodziny astrowatych. Z wyglądu przypomina nieco oset, ale jest od niego znacznie większy – niektóre gatunki mogą osiągać nawet 2,5 m wysokości. Karczoch zwyczajny ma jedną prostą łodygę, która wypuszcza na boki duże, zielone lub zielono-szare liście o ostrych brzegach. Karczoch wyróżnia się charakterystycznymi kwiatami w fioletowym, fioletowo-zielonym lub niebieskim kolorze, wyrastające z dość dużych, mięsistych główek, pokrytych kolczastymi łuskami. To właśnie główki po obraniu karczocha ze stwardniałych części, są w karczochu jadalne.
Wymagania i uprawa karczocha zwyczajnego
Uprawa karczocha zwyczajnego może stanowić wyzwanie dla mniej doświadczonych ogrodników. Roślina lubi stanowiska słoneczne i osłonięte od wiatru. Najlepiej rozwija się na glebach żyznych i próchniczych, „dokarmionych” kompostem, o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym.
Roślina najlepiej rośnie w temperaturze nieprzekraczającej 25 stopnie Celsjusza. Wzrost karczocha zwyczajnego zamiera w temp. poniżej 10 stopni C. Warzywo nie jest odporne na przymrozki i mróz.
Karczoch zwyczajny: nawożenie i pielęgnacja
Po wysadzeniu do gruntu karczochy należy obficie podlać, a następnie regularnie podlewać, aby nie dopuścić do wysuszenia gleby. Chcąc uzyskać lepsze plony i większe kwiaty, należy przycinać karczochy. Jest to podstawa ich pielęgnacji. Na każdej łodydze zostaw po 3-4 pędy. Na każdym pędzie rosną po dwie lub trzy główki karczocha.
Karczochy są wymagające pod względem nawożenia. Najlepiej będą rosnąć w glebie odżywionej obornikiem, po roku od nawożenia. Nawożenie karczocha zwyczajnego warto rozpocząć jeszcze przed posadzeniem, dodatkowo wzbogacając ziemię mieszanką nawozów mineralnych o podwyższonej zawartości azotu. Nawozy stosowane do karczochów powinny mieć przedłużone działanie i powinny być stosowane na początku sezonu lub według wskazówek producenta. W sezonie można też używać nawozów do roślin kwitnących.
Właściwości i zastosowanie karczocha zwyczajnego
Karczoch zwyczajny jest bogaty w minerały i witaminy (A, B, C, E i K) oraz substancje wspomagające odchudzanie, w tym inulinę, cynarynę, kwas chlorogenowy i niacynę. Zawiera też sporo przeciwutleniaczy. Karczochy są znane i cenione szczególnie w kuchni śródziemnomorskiej – stosowane są jako dodatek do potrawek, gulaszy i sosów. Sprawdzają się również samodzielnie: duszone, gotowane i pieczone. Wyciąg z karczocha jest wykorzystywany również w medycynie. Ułatwia on trawienie, obniża zły cholesterol i pomaga utrzymać odpowiedni poziom cukru i sodu.
Stanowisko: Słoneczne
Wilgotność: Podłoże umiarkowanie wilgotne
Roślina ozdobna z: Kwiaty
Podlewanie: Umiarkowane
Wysokość: 1-2m
Pokrój: Wzniesiony
Termin kwitnienia: Maj
Zimozielone: nie