Spis treści:
- Żywokost - charakterystyka
- Żywokost lekarski
- Żywokost - korzeń do zadań specjalnych
- Żywokost w ogrodzie - jak możesz go wykorzystać?
Żywokost - charakterystyka
Żywokost (Symphytum L.) jest rodzajem roślin wieloletnich z rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae), do których zalicza się około 35 gatunków. Cztery z nich rosną dziko w Polsce. Na wilgotnych łąkach i w lasach spotkać możesz:
- żywokost czeski (S. bohemicum),
- żywokost bulwiasty (S. tuberosum),
- żywokost sercowaty (S. cordatum)
- żywokost lekarski (S. officinale).
Zwykle żywokost ma grube korzenie i dorasta do 2 m wysokości. Posiada lancetowate liście. Jego kwiaty pojawiają się na szczycie rozgałęzień łodygi i przybierają barwę białą, różową, czerwoną, żółtą, niebieską lub fioletową. Co ciekawe, ich kolor może zmienić się w trakcie kwitnienia i przekwitania. Żywokost, w zależności od odmiany, można uprawiać zarówno w celach leczniczych, jak i ozdobnych.
Żywokost lekarski
To pospolity i chyba najbardziej rozpoznawalny żywokost, zwany inaczej kosztywałem bądź “żywą kością”. Natknąć się możesz na niego nie tylko w przydomowych ogrodach, ale także w rowach, łąkach trzęślicowych i zaroślach. Osiąga około 150 cm wysokości. W maju zakwita fioletowymi, zwisłymi kwiatami, które dobrze utrzymują się nawet do września. To właśnie jego korzeń (Radix Symphyti) wykorzystywany jest najczęściej w medycynie ludowej.
Żywokost - korzeń do zadań specjalnych
Prozdrowotne właściwości lecznicze żywokostu znane są już od wieków. Czy wiesz jak wygląda jego korzeń? Jest długi, gruby i niemal czarny, o wrzecionowatym kształcie. Powierzchnia korzenia jest bruzdowana Jego wnętrze skrywa m.in.:
- związki śluzowe,
- asparaginę,
- aminokwasy,
- fruktany,
- fenolokwasy,
- garbniki,
- olejki eteryczne,
- sole mineralne,
- saponinę
- alantoinę.
Spośród wszystkich jego substancji, największe znaczenie lecznicze ma alantoina.
Żywokost - właściwości lecznicze
Żywokost wykorzystywany jest głównie do stymulacji wzrostu tkanki skórnej, kostnej i mięśniowej. Korzeń tej rośliny wykazuje właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe, przez co osoby cierpiące na zwyrodnienia czy reumatoidalne zapalenie stawów często sięgają po wyprodukowane z nim preparaty. Wyciąg z żywokostu pomaga zwiększyć liczbę krwinek białych, a dokładniej granulocytów obojętnochłonnych. Dzięki temu wspomaga pracę układu odpornościowego. Ponadto pobudza do wypełnienia ubytków kostnych po złamaniach i zmniejsza dolegliwości w kontuzjach, naciągnięciach czy stłuczeniach. Co ciekawe, żywokost jest nawet bardziej skuteczny niż maści zawierające alantoinę w regeneracji uszkodzonej skóry bądź naskórka. Żel żywokostowy doskonale sprawdzi się w terapii AZS, łuszczycy i odmrożeniach.
Czytaj także: Miechunka peruwiańska – roślina o pięknym wyglądzie i wielu właściwościach zdrowotnych. Jak ją uprawiać?
Żywokost pomaga w regeneracji uszkodzonej skóry bądź naskórka. Fot. 123RF.com
Dobry na kolana!
Żywokost na kolano możesz stosować się w formie okładów. Aby wykonać okłady z żywokostu według przepisu Marii Treben, musisz najpierw zmielić jego korzeń w młynku do kawy, a następnie zmieszać w misce z bardzo gorącą wodą i kilkoma kroplami oleju jadalnego. Powstałą mieszankę nałóż na gazę lub lnianą ściereczkę i przyłóż do chorego miejsca. Tak przygotowany żywokost na kolana zadziała przeciwbólowo.
Żywokost zawiera związki toksyczne?
Co ciekawe, przez jakiś czas żywokost wzbudzał podejrzenia co do swoich dobroczynnych właściwości ze względu na zawartość alkaloidów pirolizydynowych. Substancje te dość powszechnie występują w wielu roślinach, między innymi w ogóreczniku lekarskim, podbiale pospolitym i właśnie w żywokoście. Mogą one działać toksycznie i genotoksycznie. Dlatego też żywokost został nawet wycofany z listy ziół leczniczych i był traktowany jako niekorzystny dla zdrowia! Po wielu debatach przywrócono go na listę i ponownie wykorzystuje się go w ziołolecznictwie. Wiąże się to jednak z dość dużymi ograniczeniami. Preparaty z żywokostem, zgodnie z zaleceniami Komitetu ds. Ziołowych Produktów Leczniczych, nie powinny być już przyjmowane doustnie, a ich stosowanie nie powinno trwać dłużej niż przez 14 dni. Być może uda się wyhodować taką odmianę, która nie będzie zawierała tych toksycznych związków. Prace nad tym cały czas trwają.
Czytaj także: Łyse placki i dziury w trawniku? Podpowiadamy, co zrobić, aby cieszyć się gęstą murawą
Z żywokostu można zrobić gnojówkę, wywar i wyciąg. Fot.123RF.com
Żywokost w ogrodzie - jak możesz go wykorzystać?
Jak widzisz, ta cenna roślina ma niebywale szerokie spektrum zastosowań. Wykorzystanie wspaniałych właściwości żywokostu nie ogranicza się one jednak wyłącznie do ziołolecznictwa. Żywokost zawiera dużo azotu i potasu, dlatego świetnie sprawdzi się również w Twoim ogrodzie!
Ściółka z żywokostu
W tym przypadku akurat nie korzeń, a rozdrobnione liście żywokostu doskonale nadają się do stosowania jako ściółka do warzywniaka, która:
- pomaga utrudniać kiełkowanie i wzrost chwastów,
- zabezpiecza glebę przed słońcem, wiatrem i wypłukiwaniem podczas ulewy,
- wspomaga aktywność biologiczną ziemi,
- chroni owoce i warzywa przed zabrudzeniem także podczas deszczu,
- poprawia warunki wzrostu roślin, wspierając rozwój korzystnych mikroorganizmów i tym samym wpływając na zasilenie gleby w cenną próchnicę,
- wspomaga ochronę środowiska i pomaga zmniejszyć zużycie nawozów chemicznych.
Ściółka ulega powolnemu rozkładowi, dlatego raz na jakiś czas trzeba ją uzupełniać.
Gnojówka z żywokostu
O ile korzeń żywokostu doskonale sprawdza się w domowej apteczce, to jego ziele możesz bez problemu wykorzystać do przygotowania nawozów. Doskonale nadają się do tego wszystkie gatunki żywokostu, a szczególnie żywokost rosyjski i żywokost lekarski. Aby wzbogacić skład nawozu, możesz także dorzucić do niego pokrzywę. Kwitnące rośliny na pewno docenią taką mieszankę i zaczną rosnąć jak szalone! Jak przygotować zatem gnojówkę z żywokostu?
- W maju i czerwcu (tj. na początku kwitnienia) zbierz całą roślinę wraz z korzeniami. Bez problemu możesz wykorzystać także suszone ziele.
- Do sporządzenia gnojówki wystarczy 1 kg świeżych zbiorów lub 200 g suszu i 10 litrów wody (najlepiej deszczówki).
- Żywokost umieść ciasno we wiaderku i zalej wodą. Pozostaw na 3-4 tygodnie w chłodnym i ciemnym miejscu. Wiaderko możesz przykryć, co ograniczy rozsiewanie się wokoło nieprzyjemnego zapachu.
- Płyn zbierający się na dnie pojemnika co jakiś czas zlewaj do plastikowej butelki.
- Gdy tylko ustanie fermentacja, gnojówka jest gotowa.
Jak korzystać z gnojówki?
- w rozcieńczeniu 1:20 możesz używać jej do oprysku roślin w celu pobudzenia ich wzrostu.
- jeśli chcesz uzupełnić ich niedobory potasu, nie rozcieńczaj nawozu w ogóle i stosuj w formie oprysku lub podaży doglebowej,
- rozcieńczenie 1:5 będzie idealne do ochrony oraz walki z mszycami,
- rozcieńczając gnojówkę w stosunku 1:4 i opryskując roślinę, pozbędziesz się np. szkodników kapustnych i miodników.
Co jeszcze możesz zrobić z żywokostu?
Oprócz gnojówki, z żywokostu zrobisz także wyciąg i wywar.
Przygotowanie wyciągu różni się od gnojówki tym, że roślinę zalewa się wodą nie na kilka tygodni, a na 24 godziny. Proporcje pozostaną te same. Wyciąg z żywokostu będzie idealny do podlewania i opryskiwania roślin w celu uzupełnienia potasu.
Aby sporządzić wywar, ziele żywokostu zalewa się wodą na 12 godzin, a następnie gotuje przez kolejną godzinę. Po wystudzeniu świetnie sprawdzi się do owadobójczych oprysków.