Z tego artykułu dowiesz się:
- Jaka choroba powoduje pojawienie się czarcich kręgów
- Jak powstają czarcie kręgi
- Jak rozpoznawać czarcie kręgi
- Jak zapobiegać czarcim kręgom
- Jak pozbyć się czarcich kręgów
Strzeż się czarcich kręgów!
Miłośnicy twórczości Andrzeja Sapkowskiego z pewnością pamiętają czarcie koło o raczej niezbyt dobrej aurze, występujące w jednym z opowiadań. Setki lat uważano, że te czarodziejskie kręgi (tworzone przez grzyby) powstały w miejscu odbywania się tańców wróżek lub elfów, magicznych praktyk, sabatów czarownic, stawiania konewki z mlekiem przez szatana bądź uznawano je za ślad po ogonie smoka.
Strach nie miał państwowych granic i tak samo obawiano się ich w Anglii, Holandii, Niemczech, a nawet Namibii. Unikano wchodzenia w nie jak ognia! W końcu można było przez to postradać zmysły, tańczyć aż do śmierci, zniknąć lub niebawem umrzeć. A wydostać się z nich graniczyło z cudem i nie kończyło się dla uratowanych nieszczęśników happy endem. Jednakże prawdziwa przyczyna powstawania czarcich kół nie jest wcale taka nienaturalna i tajemnicza, jakby się wydawało. Co nie znaczy, że nie oznacza kłopotów. Oczywiście, tych ogrodniczych.
Czarnoksiężnicy w kapeluszu
Czarcie kręgi to tak naprawdę choroba wywoływana przez grzyby kapeluszowe z klasy podstawczaków (Basidiomycetes). Pojawiają się wszędzie tam, gdzie rośnie trawa, stąd pojawiają się nie tylko w lasach czy na łąkach, ale także na przydomowych, kładzionych murawach. Ich obecność jest czasem obojętna i nie wywołuje żadnych niekorzystnych skutków. Częściej jednak nie tylko zaburzają efekt wizualny ogrodu poprzez jasno- lub ciemnozielone obrzeże. Mogą również doprowadzić do zamierania trawy. Trudno wymienić wszystkie gatunki, które je tworzą, gdyż jest ich aż 60. Bardzo często winowajcą jest np. twardzioszek przydrożny (Marasmius oreades).
Czary-mary, czyli jak powstają czarcie kręgi
Rzeczywiście, proces powstawania czarcich kręgów jest fascynujący, choć wcale nie taki magiczny. Zaczyna się tak naprawdę od jednego, małego zarodnika grzyba, który podstępnie zatruwa glebę substancjami pozostałymi po grzybni oraz wyjaławia podłoże. Im większa jest jednorodność gleby, tym rozrastający się okrąg będzie bardziej regularny. Gdy podłoże jest już mocno wyjałowione lub mocno nasiąkło toksynami, wszystko znajdujące się w środku kręgu obumiera. Kręgi, w których na obrzeżach widoczne są kapelusze grzybów tworzą m.in. czubajka kania, muchomor czerwony, gąska oraz pieczarka. Co ciekawe, kolonia grzyba wcale nie musi być widoczna, ponieważ może rozrastać się pod ziemią. Jedyną oznaką w takiej sytuacji będzie zmiana zabarwienia i osłabienie wzrostu trawy.
Warto podkreślić, że kręgi mogą mieć od kilkudziesięciu centymetrów do kilku-, kilkunastu metrów średnicy i rozrastają się po kilka centymetrów rocznie. Wynika to m.in. z faktu, iż grzyby nigdy nie wracają na poprzednie stanowisko, gdzie podłoże jest już dla nich zbyt ubogie. Co ważne, koła nie nachodzą na siebie i kończą podbój trawnika przy napotkaniu jakiejkolwiek przeszkody np. w postaci klombu lub drugiego kręgu.
Typy kręgów: naucz się je rozpoznawać
Zanim zaczniesz się zastanawiać, jak zwalczyć ten paskudny czarci krąg na swoim trawniku, powinieneś wiedzieć, z czym masz do czynienia. To ważne, by właściwie dobrać arsenał. Wyróżnia się trzy typy kręgów:
- typ I - stanowi największy problem dla właścicieli trawnika. Można poznać go po podwójnych pierścieniach z wnętrzem wymarłych roślin, pokrytych białą warstwą grzybni. Wyraźnie czuć też zapach pleśni. Najczęściej kręgi typu I tworzy twardzioszek przydrożny, preferujący średnio urodzajną oraz ubogą glebę. Bardzo trudno wytępić fungicydami. Amoniak wydzielany przez jego grzybnię barwi trawę na niebieskozielony. Grzyb wywołuje również hydrofobię gleby (nie przepuszcza wody). Wytwarzane mykotoksyny hamują rozwój korzeni trawy, a następnie powodują jej obumieranie. Kręgi tego typu mogą stale się rozwijać. Największy krąg typu I ma 700 lat i osiągnął 600 m średnicy!
- typ II - nie wywołuje tak negatywnych skutków jak typ I, jednak nadal może stanowić problem. Obrzeża kręgu tworzone są przez kapelusze grzybów, wokół których trawa jest nieco bardziej ciemnozielona. Zwykle pojawia się na słabo lub w ogóle nie nawożonych azotem trawnikach. Trudno się go pozbyć całkowicie, ale można zmniejszyć jego widoczność.
- typ III - to najmniej kłopotliwy typ czarcich kręgów. Koło tworzą grzyby kapeluszowe, pojawiające się np. po okresie suszy. Nie wywołuje żadnego widocznego wpływu na rośliny znajdujące się w jego wnętrzu.
Jak zapobiegać powstawaniu czarcich kręgów?
Tajemnicze kręgi może i mają swój urok, jednak niosą ze sobą ryzyko zniszczenia trawnika. Chcąc zapobiec ich powstawaniu, można wprowadzić w życie kilka zasad:
- przed założeniem trawnika oczyść podłoże nie tylko z resztek budowlanych, gruzu czy kamieni, ale także kawałków drewna, korzeni i gałęzi, które mogą gnić. Warstwę wierzchnią można również wzbogacić środkami poprawiającymi jej strukturę,
- odżywiaj trawnik nawozami zgodnie z zaleceniami producenta,
- regularnie koś trawę (usuwając ścięte źdźbła), gdyż ogranicza to tworzenie się “kożucha” gromadzącego wilgoć i tworzącego idealne warunki dla rozwoju grzybów,
- przynajmniej raz w roku napowietrzaj trawnik, robiąc malutkie otwory w warstwie powierzchniowej gleby. Dzięki temu możliwe będzie nie tylko zapewnienie trawnikowi prawidłowego obiegu powietrza, ale również jego odwodnienie,
- regularnie i obficie podlewaj trawnik tak, aby woda wniknęła na ok. 20 cm w głąb ziemi. Nie dopuszczaj nawet do miejscowego przesuszenia trawy, ponieważ to właśnie te miejsca będą narażone na pojawienie się kręgotwórczych grzybów.
W walce z czarcimi kręgami najczęściej stosuje się nawozy mineralne Fot. 123RF/PICSEL
Jak skutecznie pozbyć się czarcich kręgów z trawnika?
Jeśli już jesteś tym “szczęściarzem”, na którego trawnik zawitała grzybowa czarna magia, z pewnością zastanawiasz się, jak zwalczyć te kręgi. Trzeba przyznać, że temat jest dość skomplikowany. Przez wieki dochodzono do tego, czym one są i jak powstają. Obecnie proces ich tworzenia został już odkryty i udokumentowany, natomiast nie można odtrąbić sukcesu nad pewnymi środkami ich eliminacji. Trzeba mieć świadomość, że czasem można jedynie ograniczyć ich rozwój. Warto jednak próbować. Podpowiadamy, co możesz wykorzystać.
Nawozy mineralne
To chyba najczęściej stosowany sposób walki z czarcimi kręgami. Wprawdzie nie zawsze udaje się całkowicie zlikwidować grzybowych winowajców, ale zdecydowanie można przy pomocy nawozów zahamować ich wzrost i poprawić wygląd trawy. Są one skuteczne zwłaszcza w przypadku kręgów typu II.
Fungicydy
Kolejnym sposobem jest użycie fungicydów w formie obfitego oprysku. Najczęściej stosuje się tu preparaty ze związkami miedzi lub zawierającymi niepatogeniczne grzyby, żerujące na tych chorobotwórczych. Zaleca się stosować je jesienią lub wiosną. Ich efektywność jest niestety różna i może się zdarzyć, że kręgi pojawią się ponownie.
Wymiana trawnika
Dla osób zdecydowanych na skuteczną walkę z czarcimi kręgami istnieje jeszcze jeden, dość drastyczny sposób. Polega on na usunięciu 30 cm wierzchniej warstwy zmienionej gleby, a następnie ponowny wysiew trawnika z użyciem lepszej jakości ziemi.
Przeczytaj: