Spis treści:
- Co oznacza symbol F1 na nasionach?
- Nasiona F1 a GMO
- Co to znaczy GMO?
- Co daje heterozja w nasionach F1?
- Jak powstają nasiona F1?
- Czy warto kupować nasiona F1?
Co oznacza symbol F1 na nasionach?
Gdy słyszysz o nasionach F1, w twojej głowie mogą się pojawić skojarzenia typu: mutacja, krzyżowanie, heterozja czy hybryda. Wszystko to może się wiązać z ingerencją człowieka w naturalny system rozmnażania roślin. Niektórzy wierzą swej intuicji i negatywnie oceniają nasiona z symbolem F1. Nie jest to jednak słuszne podejście.
Nasiono F1 to jedno z cenniejszych wśród wszystkich nasion. Sama litera F to botaniczne oznaczenie pokolenia. Symbol został użyty, ponieważ to nasiono powstało w wyniku skrzyżowania ze sobą wielu innych, z których każde ma jakąś cechę wyróżniającą. Nasiona 1 są ich potomkami w pierwszym pokoleniu po krzyżówce i mają skupiać w sobie najlepsze cechy „rodziców”. Dzięki krzyżowaniu nasion, ich wypadowa łączy w sobie cechy takie jak: wytrzymałość, odporność na mróz, na szkodniki czy choroby. To właśnie sprawia, że nasiona z tej grupy są wyjątkowe. Mają one najlepsze cechy użytkowe ziarenek danego gatunku.
Nasiona F1 a GMO
Zastanawiasz się, dlaczego często skrót F1 widnieje w towarzystwie innych, np. wraz z GMO? To proste! Wbrew stereotypowi, te pojęcia nie mają mianownika i używanie ich zamiennie jest błędem. Nasiona F1 powstają w wyniku krzyżowania, a nie przez modyfikację genetyczną, jak w przypadku GMO. Oznacza to, że produkty oznaczone symbolem F1 są całkowicie naturalne i bezpieczne. Dlatego mogą być dobrą odpowiedzią na pytanie o to, jakie nasiona wybrać. Każde opakowanie oznaczone wspomnianym symbolem jest dokładnie sprawdzone i z całą pewnością nadaje się do uprawy.
Przeczytaj również: Nie wiesz, co i kiedy siać? Sprawdź nasz kalendarz wysiewu warzyw
Co to znaczy GMO?
Mówiąc o nasionach F1, warto rozwinąć skrót GMO i przybliżyć jego znaczenie. Dzięki temu różnica między GMO a procesem krzyżówki nasion F1 powinna być bardziej wyraźna.
Otóż GMO to skrót od Genetically Modified Organism – czyli genetycznie zmodyfikowane organizmy. Nazwa nie brzmi zachęcająco, a jej znaczenie może nawet przerażać. Dla niektórych proces zmiany DNA rośliny jest czymś oburzającym. GMO ma jedną, dużą zaletę – pozwala znacznie skrócić czas uzyskania pożądanych cech roślin. Odbywa się to znacznie szybciej niż metodą hodowlaną, która jednak wymaga dużo więcej ilości krzyżowań. Stosowanie GMO prowadzi do tworzenia odmian odpornych na choroby i szkodniki, dzięki czemu redukuje się zużycie pestycydów.
Do DNA rośliny wprowadza się gen odpowiadający za jej odporność na daną chorobę. Można też skopiować fragment DNA odpowiedzialny za pożądaną cechę, np. korpulentność owoców, kształt, intensywność barwy lub syntezę witamin. Ważną informacją jest fakt, iż wszystkie badania naukowe wskazują na skuteczność i bezpieczeństwo GMO. Świadczy to o tym, że żywność modyfikowana genetycznie nie ma negatywnego wpływu na zdrowie człowieka. Co więcej, sytuacja ta sprawia, że żywności jest więcej, a ludzie są w stanie zaspokoić swoje potrzeby.
Produkcja nasion F1 jest bardzo skomplikowana i wymaga przeprowadzenia testów. Fot.123RF.com
Niemniej jednak, bez względu na to, jakie jest twoje podejście do GMO – pamiętaj, że między genetycznie modyfikowanymi nasionami a tymi F1 istnieje duża różnica. Podkreślmy jeszcze raz: nasiona F1 powstają poprzez naturalne krzyżowanie tradycyjnych odmian. Nie mają nic wspólnego z modyfikacjami genetycznymi, których dokonuje się w laboratoriach, produkując GMO.
Co istotne, gdyby F1 pochodziły z krzyżowania odmian GMO, to ich cena byłaby dużo wyższa. Modyfikacje genetyczne to bardzo kosztowna technologia i nie każdą firmę na nie stać. GMO stosuje się jedynie w uprawach na ogromną skalę światową. Rzadko spotyka się je w Polsce.
Co daje heterozja w nasionach F1?
Nasiona, na których opakowaniu widnieje nadruk z symbolem F1 są produktem heterozyjnym, czyli mieszańcowym. W Słowniku Języka Polskiego i Encyklopedii PWN proces ten opisany jest następująco: "Heterozja to zjawisko większej żywotności i bujności pierwszego pokolenia mieszańców w porównaniu z formami rodzicielskimi. U roślin polega np. na zwiększeniu wysokości rośliny, liczby i rozmiarów owoców czy liści, przyspieszeniu rozwoju, większej odporności na choroby i szkodniki. Heterozja występuje tylko w pierwszym pokoleniu mieszańców i z reguły nie może być utrwalona dziedzicznie; jest wykorzystywana na dużą skalę w uprawie roślin, głównie kukurydzy; termin wprowadzony."
To oznacza, że krzyżując nasiona, dobiera się rodziców, których potomstwo dziedziczy ich wyjątkowe, wręcz doskonałe cechy. Docelowo chodzi tutaj o zwiększoną żywotność i bujność pierwszego pokolenia mieszańców powstałych z krzyżówek form różniących się genetycznie.
Z uwagi na fakt, że heterozja występuje najczęściej tylko w pierwszym pokoleniu, to nasiona oznaczone symbolem F1 są tymi najlepszymi. W przypadku, gdy nasiona warzyw zebrane są osobiście, powtórzenie wszystkich tych pozytywnych cech w jednej sadzonce nie będzie już możliwe. Będzie się zdarzać np., że na jednym krzaczku wyrastają pomidory małe i żółte, na drugim, duże i czerwone.
Otrzymane z zakupionych nasion F1 rośliny:
- są bardziej okazałe,
- zakwitają wcześniej,
- wydają dorodne plony.
Co więcej, kiełkuje zdecydowana większość takich ziarenek.
Jak powstają nasiona F1?
Proces powstawania nasion mieszańcowych jest bardzo skomplikowany i żmudny. Aby pozyskać nasiona o najlepszych cechach, należy wcześniej wykonać wiele krzyżowań i testów – nie zawsze udanych. Przykład? Zdarzają się sytuacje, że łącząc rzodkiew odporną na choroby z inną, o dużej plenności, można bardziej na tym stracić niż zyskać. Możliwość kombinacji jest ogromna. Tym samym, potrzeba bardzo dużo czasu na wyhodowanie rzodkiewki mocno odpornej i plennej.
Ogólnie proces przebiega na takiej zasadzie, że wybrane pary linii krzyżuje się, aby uzyskać potomstwo o największej witalności. Często wymaga to ręcznego usuwania pręcików z roślin matecznych i nanoszenia na nie pyłku zebranego z linii męskich. Dlatego też cena nasion F1 jest stosunkowo wysoka. Choć może to być traktowane jako wada tego typu nasion, to trzeba pamiętać o spektakularnych efektach uprawy roślin rozwijających się po ich zasianiu.
Czy warto kupować nasiona F1?
Nasiona oznaczone symbolem F1 są zdecydowanie warte swojej ceny. Jak już wiesz, pozwalają one uzyskać bardzo wyrównany, bardziej obfity i lepszy jakościowo plon. Rośliny, które z nich wyrastają, zwykle bujniej kwitną, są bardziej odporne na mróz, suszę, czy niekorzystne warunki glebowe. Są też zdecydowanie mniej wrażliwe na choroby i szkodniki. Bezapelacyjnie ułatwia to uprawę roślin w ogrodzie. Można przy niej spokojnie stosować naturalne metody nawożenia, a unikać używania pestycydów i nawozów mineralnych.
Warto zapamiętać, że w dalszych pokoleniach, dobre cechy krzyżówek F1 nie są już tak mocno dominujące. Oznacza to, że nasiona zebrane z otrzymanych roślin nie dadzą w kolejnych latach ponownie tak bogatego i udanego plonu. W większości przypadków nasion z takich roślin przeważnie się nie zbiera. Ogrodnicy wolą po prostu co roku kupować nowe nasiona z oznaczeniem F1.
Przeczytaj również: Co wysiać w lutym? Zadbaj o to teraz, a kwiaty będą bujne, jak nigdy
