Spis treści:
- Szałwia lekarska – charakterystyka
- Jak suszyć szałwię?
- Szałwia – właściwości lecznicze
- Szałwia lekarska – zastosowanie
Szałwia lekarska – charakterystyka
Szałwia lekarska, łac. Salvia officinalis, jest wieloletnią byliną, która pochodzi z terenów wokół Morza Śródziemnego – głównie Włoch, Grecji, Albanii i dawnej Jugosławii, gdzie rośnie na słonecznych zboczach gór i skałach. Obecnie jest uprawiana w wielu zakątkach na całej Ziemi, głównie w domach, ale także w ogrodach.
Roślina jest półkrzewem. Tworzy gęste kępy wzniesionych łodyg o średniej wielkości od 50 do 70 cm. Są one pokryte delikatnymi włoskami i drewnieją od dołu. Wzdłuż niej wyrastają srebrnozielone, lekko omszone, owalne lub lancetowane liście. Pędy są zakończone niebieskofioletowymi, dwuwargowymi kwiatami zebranymi na szczytach w nibyokółki. Kwitną one od maja do czerwca i stanowią cenne źródło pożywienia dla owadów z rodziny pszczołowatych.
Najbardziej cennym elementem są liście szałwii, które stanowią cenne źródło wielu związków czynnych. Są one chętnie wykorzystywane do celów leczniczych i kosmetycznych.
- Szałwia lekarska – uprawa
Szałwia lekarska to doskonały wybór do urozmaicenia przestrzeni wokół domu. Doskonale prezentuje się zwłaszcza w ogródkach ziołowych, ale także o charakterze prowansalskim, śródziemnomorskim czy wiejskim. Warto ją jednak sadzić niezależnie od aranżacji, ponieważ jest miododajna i przyciąga owady, a do tego jest prosta w uprawie.
Aby szałwia zdrowo rosła i rozwijała swoje drobne kwiaty, należy zadbać o:
- nasłonecznione, ale osłonięte od wiatru stanowisko – roślina powinna mieć zapewnione ciepło, aby mogła intensywnie kwitnąć,
- żyzną, przepuszczalną glebę – najlepiej, jeśli podłoże jest lekko wilgotne, ale nie zbite ani mokre. Warto przed posadzeniem wymieszać ziemię z kompostem i piaskiem.
Roślina jest średnio odporna na mróz. Może przetrwać długie, chłodne miesiące, ale jeśli temperatury będą skrajnie niskie, może przemarzać. Dlatego jesienią warto osłonić korzenie warstwą kompostu, słomy lub gałązek stroiszu.
Istotne w uprawie szałwii jest również wiosenne cięcie. Należy przeprowadzić je zaraz na początku marca, na wysokości ok 10 cm nad ziemią. Warto również wyciąć wszystkie chore lub uszkodzone pędy. Dzięki temu roślina nie tylko pięknie się rozkrzewi, ale także wytworzy wspaniałe młode, kwitnące pędy. Niektórzy ścinają łodygi także po przekwitnięciu i wykorzystują je do dekoracji domu oraz tarasu, ale można je pozostawić na zimę, aby nasiona rozsiały się wokół w naturalny sposób. Pozostawienie pędów na jesień jest także formą zabezpieczenia roślin przed przemarzaniem.
Dodatkowo należy pamiętać o regularnym nawadnianiu szałwii, zwłaszcza jeśli jest uprawiana w donicy. Można również ją nawieźć wczesną wiosną kompostem, jeśli nie rozłożyłeś go jesienią.
Jak suszyć szałwię?
Liście szałwii można zbierać już od maja, jeszcze przed kwitnieniem, najlepiej w suchy, słoneczny poranek. Można pobierać same pojedyncze blaszki lub ścinać całe łodygi. Jeśli pobierasz pędy, zrób to nie częściej niż 2-3 razy w roku, aby nie zahamować rozwoju rośliny. Dlatego warto mieć kilka okazów szałwii w ogrodzie i zrywać z nich liście naprzemiennie.
Pędy po cięciu warto delikatnie opłukać, a następnie osuszyć i położyć w ciepłym oraz suchym miejscu, aby wyschły. Dobrym pomysłem jest wykorzystanie suszarki do owoców i grzybów. Susz zbierz i umieść w szczelnie zamykanym pojemniku. Nie rozdrabniaj – dzięki temu liście dłużej zachowają cenne olejki eteryczne. Jeśli chcesz użyć szałwii w kuchni, weź tylko tyle suszu, ile potrzebujesz.
- Szałwia lekarska – substancje czynne
Najczęściej szałwię sadzi się w ogrodzie jako dekorację. Wspaniale prezentuje się na rabacie w towarzystwie delikatnej lawendy, a także efektownych hortensji. Jednak coraz rzadziej pamięta się o tym, że roślina jest niezwykle cennym surowcem stosowanym w fitoterapii. Najbardziej wartościowe są liście szałwii, które zawierają 2,5% olejku eterycznego. Znajdują się w nim:
- terpeny – 50% tujonu oraz 20-30% kamfory,
- seskwiterpeny – hamulen i kanofilen,
- triterpeny – kwasy oleonolowy i ursolowy,
- kwas fumarowy,
- związki gorzkie – pikrosalwina,
- lakton diterpenowy – karnozol,
- kwasy kawowy i chlorogenowy,
- garbniki katechinowe,
- flawonoidy,
- sole mineralne,
- witaminy A, B i C.
Bogactwo tych substancji czynnych nadaje szałwii lekarskiej niesamowite właściwości.
Przeczytaj również: Werbena - kolorowa księżniczka w ogrodzie. Jak sadzić i pielęgnować werbenę, by obficie kwitła?
Szałwia – właściwości lecznicze
Zastanawiasz się, czy warto uprawiać szałwię lekarską w swoim ogrodzie? Zdecydowanie tak. Zioło może wspomóc walkę z wieloma różnymi dolegliwościami, a do tego wesprze codzienną pielęgnację skóry i włosów. Zawarte w nim składniki pomagają:
- zwalczyć bakterie i stany zapalne, dzięki czemu wspierają walkę z zapaleniem jamy ustnej, dziąseł i gardła,
- eliminować grzyby, w tym drożdżaki – "Candida Albicans" i pleśnie – "Aspergillus fumigatus", więc mogą wspomagać pielęgnację skóry z trądzikiem oraz skóry głowy z łupieżem,
- w procesach antyoksydacyjnych oraz ściągających, przez co wspierają tonizowanie skóry i zwężanie porów,
- wzmacniać i uszczelniać naczynia krwionośne, co odgrywa istotną rolę w pielęgnacji jamy ustnej,
- normalizować produkcję potu i sebum, dzięki czemu wspierają walkę z potliwością.
Sprawdzane są właściwości lecznicze szałkwii. Fot. 123RF.com
Co ciekawe, trwają badania nad wpływem szałwii lekarskiej na poprawę pamięci, co może być szczególnie ważne w przypadku łagodzenia objawów związanych z chorobą Alzheimera.
Ze względu na powyższe właściwości zioło jest często dodawane do różnych preparatów, np. past do zębów, dezodorantów, mydeł, kremów do pielęgnacji cery tłustej i trądzikowej, szamponów przeciwłupieżowych oraz produktów odkażających.
Szałwia lekarska – zastosowanie
Zastanawiasz się, jak skorzystać z właściwości leczniczych szałwii lekarskiej, którą uprawiasz w ogrodzie? Możesz ją używać na wiele różnych sposobów, np.:
- na świeżo jako dodatek do sałatek i deserów – liście zioła dodają potrawom świeżości i soczystości. Dzięki temu potrawy stają się nie tylko bardziej urozmaicone pod względem smakowym, ale także pełne cennych składników,
- suszone i zmielone jako marynatę do drobiu i innych mięs – połącz szałwię z solą, pieprzem, zgniecionym czosnkiem, syropem klonowym, oliwą i octem winnym, a następnie wymieszaj składniki, natrzyj nimi mięso i pozostaw na 2 godziny, a potem upiecz. Cytrynowa nuta szałwii nada potrawie wyjątkowego, śródziemnomorskiego charakteru,
- suszone i rozgniecione liście jako maseczka na twarz – pył z szałwii dodaj do 200 g śmietany i żółtka, a następnie rozsmaruj całość na twarzy, szyi oraz dekolcie i pozostaw na 15 minut. Składniki zawarte w jaju i śmietanie pomagają wygładzać i odświeżać cerę, a szałwia wspiera łagodzenie podrażnień,
- suszone liście jako płukanka do jamy ustnej – dwie łyżeczki suszu zalej gorącą wodą, przykryj talerzykiem i pozostaw na 15 minut. Po tym czasie odcedź i przelej do butelki. Płucz jamę ustną naparem 5-6 razy dziennie, do momentu aż ból lub dolegliwości związane z podrażnieniem błony śluzowej ustaną. Nie połykaj.
Pamiętaj, że stosowanie szałwii jest tylko wsparciem w walce z problemem, a nie jego rozwiązaniem. Dlatego jeśli masz problemy z zębami, zmagasz się z trądzikiem lub innymi dolegliwościami – skonsultuj się z lekarzem.
Szałwia lekarska to jedno z cenniejszych ziół w ogrodzie. Zasadź je wokół swojego domu i zacznij czerpać z jego uprawy korzyści.
Przeczytaj również:
Rośliny-pułapki ochronią warzywa przed szkodnikami. Jakie wybrać i gdzie sadzić?
Coca – cola na mszyce. Jak i czy warto stosować?
Sposób na choroby i szkodniki ogórków. Jak zrobić oprysk z wody utlenionej na ogórki?