Spis treści:
- Jak wyglądają wciornastki?
- Jak rozmnażają się wciornastki?
- Znane podgatunki wciornastków
- Wciornastki – objawy uszkodzeń rośliny
- Jak wcześnie wykryć obecność wciornastków?
- Wciornastki – zwalczanie szkodników obecnych na roślinach
Jak wyglądają wciornastki?
Wciornastki charakteryzują się niewielkimi rozmiarami (ok. 2 mm) i wydłużonym, płaskim kształtem. Dorosłe robaki mają dwie pary skrzydeł z charakterystycznymi frędzlami. Ich kolor może wahać się od szarego przez żółty do brązowego. Niektórzy nazywają te robaki przecinkami. Wciornastki występują na całym świecie, z wyjątkiem regionów polarnych. Istnieje około 5500 różnych podgatunków. Niektóre z nich potrafią przetrwać zimę i mogą pojawić się również w sezonie grzewczym. Z racji tego, że są tak małe, mogą z łatwością dostać się do domu, nawet przy uchylonym oknie i zaatakować nie tylko rośliny w ogrodzie, ale także rośliny domowe i uprawiane w szklarni. Szczególnie podatne na ich ataki są ogórki, papryka i pomidory, a także rośliny domowe takie jak storczyki, fikusy, bluszcze i cyklameny.
Jak rozmnażają się wciornastki?
Podobnie jak mszyce, wciornastki żywią się płynem komórkowym roślin. W tym celu wgryzają się w liście i łodygi oraz wysysają sok komórkowy. Rozmnażają się przez jaja, które samice składają na tkance roślinnej i które w wysokich temperaturach wylęgają się szybciej. Larwy żywią się otaczającą je tkanką. Jedną z cech charakterystycznych tych owadów jest to, że przechodzą do postaci dorosłej w glebie lub w dolnych liściach. Natomiast larwy żyją w liściach, ale gdy wystarczająco się rozwiną, opadają na ziemię. Tam spędzają stadium poczwarki, aż osiągną dorosłość. Cały cykl ich życia trwa tylko kilka tygodni.
Znane podgatunki wciornastków
W Polsce najpopularniejszymi podgatunkami wciornastków jest:
- Wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) – atakuje głównie uprawy szklarniowe (paprykę, ogórki) oraz rośliny ozdobne. Objawy zainfekowania ujawniają się w postaci srebrnoszarych plam oraz czarnych kropek na liściach.
- Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci) – powoduje takie same objawy jak wciornastek zachodni. Atakuje uprawy w szklarni, warzywa oraz rośliny ozdobne np. chryzantemy i gerbery.
- Wciornastek grochowiec (Kakothrips pissorum) – jego obecność manifestuje się przebarwieniami, a potem usychaniem liści. Atakuje głównie groch oraz bób, powodując również deformacje strąków.
- Wciornastek storczykowiec (Chaetanaphothrips orchidii) – jak sama nazwa wskazuje, atakuje głównie storczyki. Najpierw na liściach rośliny pojawia się srebrny nalot, a potem obumierają. Zaatakowane kwiaty deformują się i zamierają.
Wciornastki – objawy uszkodzeń rośliny
Dorosłe wciornastki żywią się na różne sposoby, ale głównie posiłkują się pyłkiem roślin. Natomiast larwy żywią się tkanką roślinną i dlatego są przede wszystkim odpowiedzialne za szkody wyrządzone roślinom. Larwy wysysają płyn z komórek roślinnych, głównie z liści, ale także z kwiatów, pędów i owoców. Pierwszymi oznakami obecności wciornastków jest charakterystyczny srebrzysty połysk na górnej stronie liścia i czarne plamki na spodniej stronie. Wciornastki mają kłująco-ssące aparaty gębowe, którymi przebijają i wysysają soki komórkowe z roślin. Ponieważ ślina wciornastków zawiera pewne toksyczne substancje, pędy lub kwiaty dotkniętych chorobą roślin mogą ulec deformacji. Jeśli inwazja jest silna, liście mogą całkowicie uschnąć.
Jak wcześnie wykryć obecność wciornastków?
Obecność tych groźnych robaków często jest długo niewykrywana. Są ledwo widoczne gołym okiem, dlatego inwazja jest zwykle wykrywana dość późno. Skrzydlate szkodniki i ich biało-jasnozielone larwy można rozpoznać tylko na spodzie liści w większych skupiskach. Wtedy ich ślady są już wyraźnie widoczne. Powietrze dostaje się do wnętrza komórek roślinnych przez uszkodzenia liści, a dotknięte wciornastkami obszary zaczynają błyszczeć na srebrzystobiało. W przypadku silnej inwazji wciornastków rośliny domowe, ogrodowe i warzywa reagują również znacznymi zaburzeniami wzrostu i skarłowaceniem pędów. Wciornastki można rozpoznać także po regularnie rozmieszczonych ciemnobrązowych plamkach kału pozostawionego na liściach. Niezwalczana populacja wciornastków może spowodować ogromne szkody, a w najgorszym przypadku osłabić ją tak bardzo, że umrze.
Wciornastki – zwalczanie szkodników obecnych na roślinach
Jeśli zauważysz objawy zaatakowania rośliny wciornastkami, natychmiast podejmij działania zwalczania tych szkodników. Przed rozpoczęciem konkretnego zabiegu należy oddzielić uszkodzone rośliny od zdrowych. W ten sposób unikniesz szybkiego rozprzestrzeniania się inwazji na inne okazy. Możesz potraktować je biologicznymi środkami owadobójczymi, które kupisz w sklepie w postaci gotowych roztworów. Rośliny należy dokładnie spryskać ze wszystkich stron, ponieważ wciornastki chowają się pod żyłkami liści, co oznacza, że źle rozpylony środek owadobójczy nie będzie miał kontaktu ze wszystkimi owadami. W ogrodzie warto profilaktycznie zastosować opryski również na roślinach sąsiadujących z porażonym okazem.
Najskuteczniejszym naturalnym sposobem zwalczania wciornastków jest spryskiwanie roślin wodą z mydłem potasowym.
- Rozpuść osiem gramów mydła w 500 ml wody.
- Spryskaj zainfekowaną roślinę wodą z mydłem i powtarzaj ten zabieg co 3-4 dni.
- Dla większych roślin możesz wykorzystać emulsję sporządzoną z czterech łyżek oliwy z oliwek, niewielkiej ilości płynu do mycia naczyń i dwóch litrów ciepłej wody.
- Spryskaj rośliny tą mieszanką co 2-3 dni.
- Robienie krótkich przerw w kuracji zapobiegnie zapychaniu się porów liści przez substancje oleiste.
W zwalczaniu wciornastków sprawdza się także zastosowanie wywaru z czosnku i pokrzywy. Do jego przygotowania potrzeba 500 gramów pokrzywy, 150 gramów świeżo przeciśniętego przez praskę czosnku i dwa litry ciepłej wody. Zamiast czosnku możesz również użyć świeżej cebuli. Wymieszaj wszystkie składniki i pozostaw napar na noc w temperaturze pokojowej. Następnie aplikuj roztwór kilka razy za pomocą opryskiwacza bezpośrednio na uszkodzoną roślinę w odstępach kilku dni.
Ze swoich właściwości owadobójczych znany jest także olejek Neem. Może być również używany do odpędzania wciornastków. Aby go wykorzystać, po prostu wymieszaj łyżeczkę olejku Neem i łyżeczkę płynu do naczyń z litrem wody i dokładnie spryskuj dotkniętą roślinę co cztery dni. Możesz również natrzeć larwy bezpośrednio nierozcieńczonym olejkiem.
W przypadku roślin domowych, pamiętaj by zmienić górną warstwę gleby w doniczce wokół zaatakowanych roślin Po zastosowaniu domowych środków na wciornastki, w celu usunięcia larw z gleby, musisz wymienić górną warstwę ziemi. Aby to zrobić, usuń wierzchnią warstwę gleby i zastąp ją świeżym podłożem. Zainfekowane podłoże wyrzuć do śmieci, a nie na kompostownik.
Aby zapobiegać pojawieniu się wciornastków na warzywach, warto stosować opryski biologiczne Fot. 123RF/PICSEL
Jak zapobiegać pojawieniu się wciornastków?
Wciornastki szybko rozmnażają się podczas suszy. Dlatego zwłaszcza latem i w sezonie grzewczym należy obserwować rośliny pod kątem ich obecności. W czasie upałów regularnie spryskuj rośliny wodą bez wapna, na przykład deszczówką.
Grządki warzywne należy regularnie odchwaszczać. Niechciane zielsko sprzyja pojawieniu się wciornastków. By uchronić ogórki lub kapustę przed porażeniem, warto stosować opryski biologiczne zawierające roztocza Amblyesius swirskii, które żywią się wciornastkami. W szklarniach i pod osłonami można umieszczać również lepy na szkodniki nasączone substancjami, które je przyciągają.
Na co działa gnojówka z liści pomidorów?
Jak stosować cynamon w ogrodzie?