Z artykułu dowiesz się:
- Popularne odmiany odmian żywotnika zachodniego
- Żywopłot w ogrodzie: brabant czy szmaragd?
- Żywotnik zachodni - ciekawostki
- Jak uprawiać i pielęgnować tuje zachodznie?
- Choroby żywotników zachodnich
Żywotnik zachodni - popularne odmiany odmian
Żywotnik zachodni to drzewo iglaste z rodziny cyprysowatych. Pochodzi z Ameryki Północnej – do Europy został sprowadzony jako jeden z pierwszych gatunków, już w 1540 roku. Roślina dorasta do 15-20 metrów wysokości.
Na początku rośnie szybko; korona przybiera wąski, stożkowy kształt, z czasem – po upływie kilkudziesięciu lat, zmniejsza tempo wzrostu, a pokrój drzewa staje się bardziej okrągły. Spłaszczone, ale rozgałęzione gałązki mają jasnozielony kolor. Zimą przeważnie brunatnieją, by na wiosnę znów się zazielenić. Wykształca zimozielone łuskowate igły: te rosnące bezpośrednio na gałęziach są przylegające i niezaostrzone, a te na końcach pędów odstają i rosną w szpic.
Na łuskach na dolnych i górnych partiach gałęzi znajdują się gruczołki żywiczne, które po roztarciu uwalniają żywiczny zapach.Drewno uzyskiwane z żywotników jest lekkie, miękkie o jasnożółtej barwie. Nie ma żywicy i jest trwałe i odporne na gnicie. Wykorzystywane jako budulec różnego rodzaju oklein: sklejek, mebli, boazerii etc.
Popularne odmiany żywotnika zachodniego:
- Brabant - rośnie najszybciej, bo aż 20-30 cm na rok, jest zielona, odporna na mróz, można ją przycinać o każdej porze roku, idealna na żywopłot, jej łuski brązowieją w okresie zimowym.
- Szmaragd - rośnie do 20 cm na rok, ma szmaragdowo-zielony kolor i stożkowaty kształt, nie brązowieje w czasie zimy, również nadaje się na żywopłoty.
- Aurescens - ma żółte wybarwienie, nadaje się do cięcia, tworzy piękne i zwarte żywopłoty, najlepiej sprawdzi się w nasłonecznionym miejscu.
- Danika - to nisko rosnąca tuja kulista, która osiąga wysokość do 50 cm, rośnie bardzo powoli i osiąga niewielkie wymiary, jest wyjątkowo odporna na niskie temperatury.
Żywopłot w ogrodzie: brabant czy szmaragd?
W polskich ogrodach królują dwie odmiany tui zachodniej – szmaragd i barbant. Mają podobne wymagania pielęgnacyjne. W przypadku brabanta warto pamiętać o odśnieżaniu drzewek zimą, ponieważ zalegająca pokrywa śnieżna może wygiąć lub połamać pędy.Ta druga odmiana lepiej rośnie w glebach żyznych.
Różnica między obiema odmianami sprowadza się głównie do czasu, w jakim uzyskać można piękny żywopłot. Brabant jest łatwiejszy w uprawie, mniej wymagający. Stożkowata bryła szmaragdu sprawia, że osiągnięcie gęstej zielonej zapory wymaga wiele zabiegów formujących rozciągniętych w czasie. Taki kształt uniemożliwia również zbyt gęste sadzenie. Uformowanie gęstego żywopłotu z tui szmaragd wymaga co najmniej kilku lat. Bardziej walcowate brabanty można sadzić blisko siebie, tak by od razu się stykały i już od czasu nasadzenia tworzyły gęstą zieloną osłonę. Brabant nie brązowieje na zimę.
Oprócz tych dwóch najbardziej typowych odmian możesz wybierać także spośród innych, równie ciekawych. Oto niektóre z nich:
- „Columna” – wąskokolumnowa, w ciemnozielonym kolorze,
- „Yellow Ribbon” – stożkowa, złocista,
- „Aureospicata” – szerokostożkowa o barwie ciemnozielonej,
- „Europe Gold” – wąskostożkowa w intensywnym złotożółtym odcieniu,
- „Malonyana” – wąskokolumnowa w ciemnozielonym kolorze,
- „Maria” – stożkowa, żółta,
- „Spiralis” – stożkowa w ciemnozielonym kolorze, ma delikatnie skręcone pędy,
- „Pyramidalis” – wąskostożkowa o ciemnozielonej barwie.
Żywotnik zachodni - ciekawostki
Żywotniki są silnie trujące dla ludzi i koni. Związki chemiczne zawarte w roślinie po połknięciu wywołują:
- bóle głowy,
- arytmię,
- pobudzenie,
- drgawki,
- uszkodzenia wątroby i nerek,
- bezdech.
Olejki eteryczne pobrane z rośliny wykorzystywane są w celach leczniczych.
Jak uprawiać i pielęgnować tuje?
-
Sadzenie i uprawa
Żywotniki z bryłą ziemi sadzimy na wiosnę lub wczesną jesienią. Te z pojemników możemy sadzić od wiosny do jesieni. Tuje szmaragd posadzone z zamiarem utworzenia żywopłotu sadzimy w rozstawie 60 – 80 cm. W przypadku brabantów odstępy mogą wynosić od 50 do 70 cm.
Niezwykle istotne w przypadku sadzenia żywotników jest właściwe przygotowanie podłoża, co zniweluje ryzyko tego, że roślina się nie przyjmie. Glebę należy dokładnie oczyścić z chwastów, które mogłyby zabierać im nie tylko przestrzeń i wodę, ale przede wszystkim cenne składniki odżywcze. Przed posadzeniem tuje w doniczkach warto na 10 minut zanurzyć w wodzie, aby bryła korzeniowa odpowiednio namokła. Kolejnym etapem sadzenia tui jest wykopanie głębokiego dołka, który powinien być dwa razy głębszy niż wysokość bryły korzeniowej. Jego dno warto wyłożyć specjalnym podłożem do iglaków, bądź ziemią z domieszką odkwaszonego torfu lub obornika.
Przeczytaj również: Najważniejsze zasady sadzenia tui. Unikaj tych błędów
Podpowiadamy kiedy i jak sadzić tuje w ogrodzie i na tarasie. Fot. 123RF/PICSEL
- Stanowisko
Preferowane słoneczne, ale dobrze rośnie też w półcieniu. W zupełnym zacienieniu tuja tworzy luźniejszy pokrój. Roślina jest mało wymagająca względem gleb, ale jej wzrostowi dobrze służą ziemie piaszczysto-gliniaste i wapienne.
- Podlewanie
Roślina ma płytki system korzeniowy, z tego względu dużym zagrożeniem są dla niej susze. Brak wilgoci może powodować zasychanie gałązek, a z czasem i całych roślin. Kiedy jest sucho i słonecznie podlewamy tuję przynajmniej raz w tygodniu. Te uprawiane w pojemnikach nawet częściej. Zimą przed nadmiernym obeschnięciem ziemi wokół nich, rośliny zabezpieczy ściółkowanie. Dobrze też na jesień, ale przed pierwszymi mrozami, solidnie je podlać.
- Nawożenie
Od wiosny aż do lipca żywotniki nawozimy uniwersalnymi nawozami mineralnymi lub tymi przeznaczonymi dla iglaków. Od sierpnia do września stosujemy nawozy o niskiej zawartości azotu.
Przezczytaj również: Twoje iglaki potrzebują nawożenia? Zobacz, który produkt będzie najlepszy
- Przycinanie żywotników
Żywotniki doskonale znoszą cięcie. Jeśli sadzimy je z zamiarem uzyskania gęstego żywopłotu, powinny być przycinane regularnie, zgodnie z zasadą, że im roślina jest częściej i łagodniej przycinana, tym bardziej rozgałęzia się i gęstnieje.
Kiedy przycinać żywotnik zachodni? Roślinę przycinamy od kwietnia (gdy minie ryzyko przymrozków) aż do czerwca. Jeśli to konieczne, powtarzamy cięcie w miesiącach wakacyjnych, na przełomie lipca i sierpnia.
- Pierwszy zabieg przeprowadzamy jeszcze przed rozpoczęciem okresu wegetacji. Skracamy wówczas czubek tui i jej boczne pędy o ok. połowę długości. Usuwamy gałązki martwe, uszkodzone i obeschnięte. Dzięki temu roślina dobrze się rozrośnie.
- Drugie cięcie przeprowadzamy w czerwcu. Skracamy pędy o 1/3 długości.
- Ostatnie cięcie — wakacyjne — ma na celu zagęścić roślinę. Pędy, które mają się rozkrzewić, skracamy o jeden centymetr. Rany powstałe na skutek późniejszego lub mocniejszego przycinania nie zagoją się, przez co roślina nie przetrwa zimy.
- Nowo posadzonych roślin nie przycinamy – z przeprowadzeniem tej czynności wstrzymujemy się do nastania kolejnego sezonu.
Przeczytaj również: Bujny i gęsty żywopłot. Harmonogram przycinania tui
Tępy sekator może zniszczyć wygląd roślinny oraz doprowadzić do jej zakażenia grzybem. Fot. 123RF/PICSEL
Choroby żywotników zachodnich
Z reguły tuje rzadko są atakowane przez choroby grzybowe roślin. Jeżeli jednak wyeliminowaliśmy błędy w uprawie, a nasze rośliny dalej żółkną i zasychają, warto rozważyć i tę kwestię. Unikając zalewania korzeni i zapewniając roślinom optymalne warunki rozwoju, ograniczamy ryzyko wystąpienia chorób grzybowych. Pamiętajmy również o systematycznym usuwaniu i niszczeniu wszystkich chorych części roślin, od razu, gdy tylko zauważymy pierwsze objawy porażenia.
- Fytoftoroza (Phytophthora citricola) - to najgroźniejsza choroba grzybowa roślin iglastych.
Objawy: pojedyncze pędy tui szarzeją, żółkną, a następnie brązowieją i zamierają, zazwyczaj w lipcu lub sierpniu. Widoczne są na zlokalizowanych nisko nad ziemią pędach. Aby upewnić się, że nasza tuja zachorowała na fytoftorozę, należy zeskrobać z porażonego pędu korę. Jeżeli ma on czerwonobrązowe zabarwienie, wskazuje to infekcję grzyba.
Atakowane gatunki: głównie żywotniki zachodnie (Thuja occidentalis), niektóre odmiany żywotnika wschodniego (Thuja orientalis),
- Opieńkowa zgnilizna korzeni (Armillaria) - to choroba grzybowa wywoływana przez grzyby z rodzaju Armillaria(opieńka).
Objawy: rośliny tracą swoja naturalną barwę i połysk łusek. Stają się matowe, żółkną i zamierają. Przy podstawie pnia kora brązowieje, obumiera i pęka podłużnie, odsłaniając drewno. Na drewnie i wewnętrznej stronie kory widoczna jest obfita biała grzybnia. Jesienią przy podstawie pędu mogą pojawiać się grzyby kapeluszowe.
Atakowane gatunki: tuje rosnące na działkach zlokalizowanych w pobliżu lasów.
- Zamieranie pędów (Phomopsis, Ascophyta, Pesalotiopspis, Sphaeropsis) - to najczęściej występująca choroba organów nadziemnych.
Objawy: żółknięcie wierzchołków gałązek, rozprzestrzeniające się na całą ich powierzchnię.
Przeczytaj również: Tuje żółkną i usychają. Czy to wina przemarznięcia w zimie?
Choroby grzybowe wymagają najczęściej szybkiego działania. Fot. 123RF/PICSEL
Przeczytaj również: Dlaczego iglaki brązowieją od środka? Sposoby na uratowanie drzewek
Fytofyroza objawia się brązowieniem pędów, korzeni i igieł Fot.123RF.com